પોતાના કામથી મહાન બનવાની કળા- 2
હું જયારે કોલેજમાં હતો તે સમયે મેં મોટીવેશન વાંચવાનું શરુ કરેલું. શિવ ખેરાની યુ કેન વિન, પોઉલો કોએલ્હોની અલ્કેમીસ્ટ, રોન્ડા બર્નની બુક અને વિડીયો તરીકે પ્રસિદ્ધ એવી સિક્રેટ, રીચ ડેડ પુઅર ડેડ, અને સેવન હેબીટ્સ ઓફ...
આવી બીજી ઘણી બુક્સ જે માર્કેટમાં પ્રસિદ્ધ હતી અને જયારે આગળ કશું જ ભાન પડતી ન હતી ત્યારે એમ થતું કે આ બધી બુક્સ અને વિડીયો જોઇને હું જીવતા અને જીતતા શીખી જઈશ.
જીવન તબલો ભાઈ પણ બદલ્યું નહી!
આ બુક્સ બે-પાંચ કલાકનું મોટીવેશન જ હતું. જે થોડીવારમાં ઓગળી જતું!
પછી જયારે જોબ ચાલુ કરી ત્યારે સંદીપ મહેશ્વરીના વિડીયો જોવા લાગ્યો. બીજી ઈંગ્લીશ લેખકોની મોટીવેશનલ બુક્સ વાંચવા લાગ્યો.
જીવન તબલો ભાઈ પણ બદલાયું નહી. (મને જેટલો નવલકથાઓએ બદલ્યો છે તેટલો શિખામણોએ નથી બદલ્યો.)
એક સમય આવ્યો, જયારે ખબર પડી કે આ બધા મોટીવેશનના ડોઝ તો એલોપેથીની જેમ થોડો સમય રહે છે, પરંતુ જયારે માણસ કાળા દિવસો પસાર કરી રહ્યો હોય, દુઃખી હોય, કે લાઈફમાં શું કરવું તે ફિગર-આઉટ કરી જ ન શકતો હોય તે સમયે આવા કોઈ માણસો કે એમના શબ્દો કામમાં આવતા નથી. જીંદગી જીવવાની અને જીતવાની જડીબુટ્ટી હોતી જ નથી!
આજે જીવન બદલાઈ ગયું છે.
જે જીતેશ દોંગા શું કામ કરવું, કેવું કામ કરવું, કયું કામ મને ગમે છે એવી બધી ફરિયાદો કરતો કરતો દિવસ પસાર કરી દેતો હતો તે માણસ હવે દિવસની દરેક કલાક, દરેક મિનીટ અને દરેક સેકન્ડ ક્યાં અને કેવી રીતે વાપરવી તે જાણવા લાગ્યો છે. હજુ અમુક દિવસો પહેલાની જેમ કંટ્રોલ થતા જ નથી. આખો દિવસ પ્લાનિંગમાં અને કામ ન કરવાની આળસમાં પસાર થઇ જાય છે, છતાં હું મોટાભાગના દિવસોને ‘વાપરી લેતા’ શીખી ગયો છું.
હા...હવે હું મોટીવેશન લેતો નથી, પરંતુ અમુક સત્યો સ્વીકારીને જીવવા લાગ્યો છું. એ સત્ય એ છે કે:
તમે જે રીતે હાલની આ મિનીટ જે રીતે પસાર કરશો તે રીતે જ કલાક પસાર થઇ જશે. જે રીતે તમે આજના કલાકો પસાર કરશો તે રીતે જ આજનો દિવસ પસાર થઇ જશે, અને જે રીતે તમે આજનો દિવસ પસાર કરશો એ જ રીતે એક દિવસ લાઈફ પસાર થઇ જશે. કોઈ મોટીવેશન કે પોઝીટીવ થિન્કિંગ કામમાં નહી આવે અને તમે હજુ લાઈફને ફિગર-આઉટ કરતા રહેશો ત્યાં જ તમને ખબર નહી હોય એમ સ્વીચ ઓફ થઇ જશે!
એટલે મેં એલોપેથી બંધ કરીને આયુર્વેદ ચાલુ કર્યું. આયુર્વેદ લાંબા સમય પછી અસર કરી રહ્યું છે પણ અસર થઇ છે. આ આયુર્વેદ એ છે કે: મારે દિવસે-દિવસે મારી અંદર જન્મતા ફ્રસ્ટ્રેશનને પહેલા તો રોકવાનું છે. કામ ન થાય કે નવા સપના જોતા ન આવડે તો તે સ્થિતિ પર રડવાનું નથી. ઉભા થવાનું છે. કઈ રીતે? હું શરૂઆતની અમુક વાતો ગોળીઓ આપું છું. આ બધું જ જાત-અનુભવ હોયને સીધું જ લખું છું:
૧. વહેલી સવારમાં ઉઠીને ક્યારેય વોટ્સએપ-ફેસબુક-મેઈલ ચેક ન કરો. ક્યારેય નહી. પહેલા તો તમારે દિવસ દરમિયાન કરવાના દરેક કામની એક કાગળમાં લીસ્ટ કરો. દરેક નાનકડું કામ કે કોઈ અગત્યનો ફોન કરવાની વાત પણ લખી લો. દરેક કામને પ્રાયોરીટીઝ મુજબ નંબર આપો. અગત્યનું અને અઘરું પહેલા. યાદ રહે: આજે જો આ લીસ્ટનું કામ પૂરું ન થયું તો સુવાનું નથી. ગમે તે ભોગે કામ પૂરું થવું જોઈએ. મગજની નસો ફાટી જાય, થાક લાગે, હારી જવાય...આ બધું જ બહાનાં છે.
૨. જો જોબ કરતા હો તો સાંજે આવીને આ લીસ્ટ બનાવો. દરેક કામ પતાવીને નાનકડો બ્રેક લો. ફરી બીજું કામ ચાલુ કરો. યાદ રહે: સાંજ પછી ઇન્ટરનેટ કે ચેટને લગતા દરેક ડીવાઈસ બંધ! હા ટોટલ બંધ. વોટ્સએપ ચેટ કે ફેસબુક ખુબ ટાઈમ બરબાદ કરે છે અને જયારે કોઈ ચેટનો જવાબ કે પોસ્ટની લાઈક ન આવે તો માણસ ગાંડો થતો હોય છે. યાદ રહે: દોસ્તી હોય, રીલેશનશીપ હોય, કુટેવ હોય કે ટેકનોલોજી હોય...જે વસ્તુ કે વ્યક્તિ તમને તમારા લક્ષ્યથી દુર કરે, તમને ખુશ ન કરે, તમને રડાવે-પીડાવે એને છોડી દો. દુર ભાગી જાઓ. આ જ એકમાત્ર ઉપાય છે આપણી આજને સરખી રીતે જીવવાનો અને જીતવાનો!
૩. વન સ્ટેપ એટ અ ટાઈમ. એક સમયે એક જ કામ. એ કામ એટલું ધગશ અને ખંતથી કરો કે એ સમયે ભગવાન પણ બિલોરી કાચ લઈને આખી દુનિયામાં તમારી જેવો ખંત-મહેનતથી કામ કરતો માણસ શોધવા બેસે તો ન શોધી શકે! પરફેક્શનને ટેવ બનાવવા માટે એક જ ઉપાય છે: પોતાના કમ્ફર્ટ ઝોનથી બહાર નીકળીને એક સમયે જે પણ કામ હાથમાં લીધું છે તેને ગમે તે ભોગે પણ પરફેક્ટ કરવું. કામ ના ગમતું હોય તો પણ પરફેક્શનથી કરવું. કોઈ ફળ કે જશની આશા રાખ્યા વિના.
4. ડ્યુટી ઈઝ ગોડ. કામમાં ભગવાન રહેલો છે. કામ એક પ્રાર્થના છે. તમને નવાઈ લાગશે પણ હું આ લેખ લખી રહ્યો છું એ પણ મારે માટે એક પૂજા છે મારી જાતની, મારી અંદર રહેલા ઈશ્વરની. એટલે કામ નબળું હોતું જ નથી, તમારો એ કામ પ્રત્યેનો એટીટ્યુડ બોગસ હોય છે. જાત સાથે વાતો કરો. ખુદની ભૂલો કાઢો. ખુદને કોસો. ખુદને જ પોતાનો સ્પર્ધક બનાવો. ખુદને જીતવા ચાહો. ગઈ કાલના કામ કરતા આજનું કામ કઈ રીતે વધુ સારું થાય એ ટેવ જયારે આવી જશે ત્યારે તમે ટોપ પર હશો. હું લેખક તરીકે સૌથી સારું પરફોર્મન્સ આપતો જોઇશ. અને તમે તમારા ક્ષેત્રમાં!
5. કામની સાથે દિવસનું અને શરીરનું બેલેન્સ રાખો. હું કહું છું એટલી વાતો ફરજિયાતપણે કરવી જ. પ્રેમ ભર્યા મારા હુકમથી! : રોજે વીસ મિનીટથી અડધો કલાક કસરત! હું રોજે સ્વીમીંગના ક્લાસીસમાં જાઉં છું. તમે જોબ કરતા હો કે લાંબા કલાકો કામ કરતા હો તો સાદા નાઈટડ્રેસમાં વીસ મિનીટ દોડવા જાઉં. શરીર માંથી પરસેવો વહેવો જોઈએ. શરીર નથી તો આરોગ્ય નથી, અને આરોગ્ય નથી તો કોઈ કામ નહી થાય, કોઈ કામ નહી કરી શકો તો જિંદગીભર બળતા રહેશો અંદરથી. બીજું: મારી જેવડા, 24-૩૦ વરસની ઉંમર વાળા માણસોને ખાવામાં ગમે તેવી તેવો હોય છે. એ વાત સાચી કે લાઈફને પૂરી રીતે બધા રંગોમાં જીવવાની છે, બધું જ ચાખી લેવાનું છે, અને કોઈ અફસોસ વગર ખાવા-પીવાનું અને મોજ કરવાની છે, પરંતુ યાદ રહે: આરોગ્ય આ બધાને લીધે થોડું પણ બગડ્યું તો કોઈ મજા નથી જીવવાની!
હું દિવસની બે-ત્રણ સિગારેટ પીવા લાગેલો ત્યારે ઊંડી ખાંસી ચાલુ થયેલી. કામ અટકી પડ્યા. મેં સિગારેટ તરત જ બંધ કરી દીધી. હું વડાપાઉં અને પાણીપુરી વધુ ખાતો ત્યારે પેટમાં બળતરા રહેતી અને રાત્રે લખી શકતો નહી. કામના ભોગે મારે જીભનો ચટકો ન પોસાયો. મેં દસ-પંદર દિવસે જયારે કામ ન કરવાનું હોય તે દિવસે જ આવું ચટકાભર્યું ખાવાનું રાખ્યું.
6. ઊંઘ! પૂરી લેવી. ઊંઘમાં હંમેશા તમારી અંદર રહેલી નેચરલ ક્લોક સમય નક્કી કરીને જ તમને એનર્જી આપતી હોય છે. મતલબ? મને સાત કલાકની ઊંઘ જરૂરી છે. મોદીને ત્રણ કલાક ઊંઘ પછી પણ ફ્રેશનેસ છે! ઊંઘના કલાકોના કોઈ નિયમ નથી હોતા. બાળકને વધુ ઊંઘ જોઈએ. જેમ મોટા થતા જાઓ એમ ઊંઘ ઓછી જોઈએ. એટલે પુરતી ઊંઘના કલાકો નક્કી કરવા માટે બે-ત્રણ વાર અલગ-અલગ ટાઈમ નક્કી કરીને જોઈ લો. મોડી રાત્રે કામ ફાવે તો એમ, વહેલી સવારે ફાવે તો એમ. યાદ રહે: તમારી પાસે બધા જ સવાલોના જવાબ હોય જ છે. તમે કેટલા એક્સક્યુઝ આપો છો એના પરથી તમારું શરીર અને મન એક્સક્યુઝ આપતા રહે છે.
7. મેં પહેલા પણ કહેલું: માણસ બધું જ જાણે છે. તમે બધું જ જાણો છો. કાલે તમારાથી કોઈ નબળો શિખામણ આપવા આવે તો ફટ દઈને તમારી ફિલોસોફી ચાલુ કરી દો છો. મેં ભિખારીઓને પણ ફિલોસોફી ઠોકતા જોયા છે.
સવાલ એ છે: તમે કેટલું ઉકાળ્યું?
