તો ઝીંદા હો તુમ.
હું ડ્રાઈવ-ઇન-રોડના ડીવાઈડર પર બેઠો છું. તમરાઓનો અવાજ આવી રહ્યો છે. ધીમો વરસાદ ચાલુ છે. રાત્રીના દસ વાગ્યા છે. વાહનો ઓછા છે. મારી સામે રહેલા ‘હિમાલયા’ મોલ માંથી યુવાન કપલ બહાર આવીને પલળી રહ્યા છે. ઘણા દિવસ પછી આજે નિરાંત થઇ છે. બહારની દુનિયાને જોઇને એમજ ભડકે બળતી અંદરની દુનિયાને આ વરસાદે ઠારી દીધી. વરસાદ હંમેશા સારા માણસોને જન્મ આપે છે. સારા વિચારોને જન્મ આપે છે. સામે મેક-ડી ના ગેટ પર એક ક્યુટ કપલે નાનકડી કિસ કરી. વરસાદ જૂની યાદોને કોમા માંથી બહાર કાઢે છે. વરસાદમાં આંખો બંધ કરીને લાઈફને વિચારું છું ત્યારે સડસડાટ ભાગી ચુકેલી ત્રેવીસ વરસ લાંબી મુવી દેખાય છે. છેલ્લા થોડા વર્ષો હાઈ-ડેફિનેશનમાં છે! છેલ્લા ત્રણ-ચાર વર્ષોમાં જોયેલી દુનિયા કહું? આ વર્ષોમાં અમે યુવાનો ઉમાશંકર જોશીના સપનાના વિશ્વ-માનવ બની ચુક્યા છીએ.
વિશ્વમાનવ. અદભુત વર્ડ છે. અમે યુવાનો હવે એ શબ્દને સાર્થક કરી રહ્યા છીએ. પૂરી રીતે નહી, આંશિક. અધૂરામાં જ મજા છે. અમે યુવાનો હવે હાર્ડ-કોર દોસ્તી કરવા લાગ્યા છીએ. અમે સર ઊંચા રાખીને દોડી રહ્યા છીએ. અમારા સપના ઘેલા છે. પાગલ છે. અમારે પામવા છે. અમે નવા રસ્તાઓ ખોળ્યાં છે. કાંટા વધુ છે એ રસ્તે, પણ અમને એની મજા લેતા આવડે છે. પીડાનું સુખ હોય છે! અમને શોર્ટ-કટ પસંદ નથી. શોર્ટ-કટ લઈને સફળ થયેલા વડીલોની આ દુનિયામાં નિરર્થકતા અમને ખબર છે. અમે યુવાનો એવા મોટા આદર્શવાદી નથી. ના. બનીશું પણ નહી, પણ અમારા આદર્શો આ વરસાદની જેમ ગુંજન કરશે જરૂર. જુઓને...અમે સરેઆમ કેટલાયે નિયમો તોડીને વિશ્વ-માનવ બની ચુક્યા છીએ: અમે સરહદો તોડીને પ્રેમ કરી શકીએ છીએ. દોસ્ત બનાવતી સમયે જ્ઞાતિ પૂછતાં નથી. અમે ટાઈટ હગ કરીએ છીએ. અમે દુનિયાભરના લોકો સાથે કનેક્ટ છીએ. અમારા વિચારો કહીએ છીએ. એમના વિચારોને સ્વીકારીએ-સમજીએ છીએ. અમારી લાઇફને ફેસબુક-ઇન્સ્ટોગામ-બ્લોગ્સ-વોટ્સએપ પર આસાનીથી શેર કરીએ છીએ. સારું ઈંગ્લીશ બોલીએ છીએ, સારું ગુજરાતી બોલીએ છીએ. બધું ખાઈએ છીએ. હવેતો ફૂટબોલ-ક્રિકેટ-હોકી બધું રમીએ છીએ. બધી ભાષાની મુવીઝ અને ટીવી સીરીઝ જોઈએ છીએ. દરેક ન્યુઝની અપડેટ હોય છે. વિશ્વના દરેક ખૂણામાં રહેલા માણસની વાતો-સ્ટોરી-પીડા-ખુશી પામી જઈએ છીએ. અમને ગમતી વસ્તુઓ કરીએ છીએ. ગમેં તે ભોગે! ખુશ છીએ. રડવાના-હસવાના કારણોની અમારે જરૂર નથી. છાતી ખોલીને જીવીએ છીએ. જુઓને...અમને ના ગમતું ફેંકી દઈએ છીએ. નથી જોવું તે નથી જ જોતા. સર ઊંચા છે. કાન ખુલ્લા છે. આંખો આકાશ તરફ છે. અમને વરસાદમાં ભીંજાતા આવડે છે. આખા વિશ્વના કોઈ પણ ખૂણે અમે ખુશ રહી શકીએ છીએ. અમને જોઇને રવીન્દ્રનાથ ટાગોરને આંસુ આવી જાત. જુઓ...અમારા દિમાગ કોઈ ભય વિના જીવી રહ્યા છે. જ્ઞાન ક્લિક દુર છે. અમે ઘડેલું વિશ્વ ટુકડાઓમાં છે જ નહી, મુઠીમાં છે. અમે સાચું-કડવું કહી દેવાની હિંમત રાખીએ છીએ. અમે ભૂખ્યા છીએ. તમે કહો છો તે પરફેક્શન માટે મહેનત કરીએ છીએ. અમારા કારણો ખુબ જ ચોખ્ખા છે. કોઈ ખોટી કુટેવો નથી. અમારા દિમાગ વિચારે છે, અને કશુંક કરી બતાવે છે. ટાગોરજી...એવા જ સ્વતંત્ર સ્વર્ગમાં તમારે તમારા દેશને જોવો હતોને? હવે જન્મ લઈલો ફરીથી.
હવે આ વિશ્વ-માનવ વાંચે છે. હજારો પુસ્તકો વાંચે છે. તેને ખબર પડી ગઈ છે કે- આ વિશ્વને પુસ્તકો જ બદલી શકે છે. યુવાન વાંચી રહ્યો છે. કાલે ઉઠીને અમારા બાળકોને કદાચ ઈમેજીનેશન અને ક્રિયેટીવીટીની ખોટ નહી લાગે. અમે તેમને બચપણથી જ પુસ્તકો આપીશું. અમને સમજાયું છે કે- આ વિશ્વને ‘વોર’ નહી, ‘વર્ડ્સ’ બદલાવી શકે છે.
આહ...એક મોટો વીજળીનો કડાકો થયો. જુઓ. સામે પેલા બધા યુવાન કપલ અલગ-અલગ દિશામાં ભાગવા લાગ્યા. જોયું? કુદરતને કસોટી જ પસંદ છે. માણસોને જ પરીક્ષાઓ ગમતી નથી. હવે મને એ પરીક્ષાનો ડર લાગી રહ્યો છે. હજુ હું ડીવાઈડર પર જ પલળી રહ્યો છું. વિચાર આવે છે. ડર. ભવિષ્ય અલગ બન્યું તો? લડી લઈશું? રખે ને...અમે યુવાનો ટેકનોલોજીના ગુલામ બની ગયા તો? અમે ઇન્ટરનેટ વિશ્વમાં વધુ નજીક આવીને એકબીજાના જીવનને ખલેલ પહોંચાડવા લાગ્યા તો? જે સ્માર્ટફોન અમને કરોડો કિલોમીટર દુરથી નજીક લાવ્યો, તે જ ફોન બે પાકા મિત્રોને બાજુમાં બેઠા હોય તો પણ દુર નહી કરી નાખેને? અમે બધા વાંચતા બંધ થઇ ગયા તો? કાલે ઉઠીને કોમ્પ્યુટરે અમારા દિમાગને રિપ્લેસ કરી દીધું તો? સ્પાઈક જોન્સના મુવી ‘HER’ જેવું થશે તો? કાલે મેં શેર કરેલી મારી લાઈફને કોઈ વીંખવાનું-પીંખવાનું વિચારશે તો? લોકો એકબીજાને ટાઈટ હગ નહી આપી શકે તો? પ્રેમીઓ એકબીજાને રડાવી નહી શકે તો? અરેરે...યુવાનો યાંત્રિક નહી બની જાયને? યુવાનો વરસાદમાં પલળશે તો ખરાને? તેઓની લાગણીઓ પર્સનલ નહી બની જાયને? તેમના સપનાઓ સ્વાર્થી નહી હોયને? તેમને આ વિશ્વમાં બદલાવ લાવવાની ખેવના હશેને? નહી હોય?
જુઓ...વીજળીનો બીજો કડાકો થયો. ખેર...હું તો નહી ડરું. કેમ ડરવાનું? આશા છે મને. ટાગોર અને ઉમાશંકરના સપનાનું વિશ્વ જ રહેશે આ. અમે પ્રેમ કરીશું. રીવાજો તોડીશું. જ્હોન લેનનની જેમ...”ઉપર ખુલ્લું આકાશ છે. ક્યાંયે નર્ક છે જ નહી. અહી કોઈ દેશ નથી.કોઈ સરહદ નથી. કોઈને મારવાના નથી. કોઈને મરવાનું નથી. કોઈ ધર્મ નથી. સહુ શાંતિથી સપનાઓ લઈને જીવે છે. તમને લાગે છે આવું કહેનારો હું એકલો છું. ના. કેટલાયે માણસો મારા જેવું જ વિચારે છે. સૌ શાંતિથી જીવે છે. કદાચ તમે પણ મારી સાથે જોડાઈને વિશ્વ-માનવ બની જાશો. આપણે એવું વિશ્વ વિચારીશું જ્યાં કોઈ લાલચ, ભૂખમરો, લુંટ નહી હોય. જ્યાં બધા ભાઈઓની જેમ રહેતા હશે. નાનકડી દુનિયાને એકબીજા સાથે પથારીની જેમ શેર કરતા હશે. આપણે એકલા આવા સપના જોનારા નથી. ઘણા બધા છે!”
વરસાદ વધી ગયો છે. તમરાનો અવાજ બંધ થઇ ગયો છે. આ ધરતી પર આશા સૌથી છેલ્લે મરનારી હોય છે. મને એ આશા છે- આપણે વિશ્વમાનવ બની રહેશું. દિલથી જીવીશું. ખુશ. હસતા. કિલ્લોલ કરતા. ભીંજાતા. આપણા આંસુની-પીડાની પણ આપણે ઉજાણી કરી નાખીશું દોસ્ત. આ વરસાદની જેમ જીવીશું. ગરજશું. મન મુકીને વરસશું. બીજાને ભીના કરીશું. પોતાના આ વિશ્વ પરના જન્મને ઉત્સવ બનાવી દેશું. જેમ વરસાદ એક ઉત્સવ છે તેમ. આપણા એ જીવનમાં બીજા પણ નાચી શકશે. વહી જશું એક દિવસ. આ વરસાદની જેમ કોઈ સરહદ જોયા વિના રસ્તાઓ બનાવી લેશું. સુગંધ ફેલાવીશું. ભલે આપણે અત્યારે અધૂરા છીએ, પણ અધુરાની જ તો મજા છે! અહી કોને પરફેક્ટ થવું છે? બસ...તેની નજીક રહીને જીવનનો ઉત્સવ કરીશું. સૌને ખબર છે કેમ જીવવું! નથી ખબર? બસ...ઉપર કહ્યું તેમ! વિશ્વ-માનવ બનીને. જીવનના વરસાદમાં સપનાઓની હોડી ચલાવીને. લાગણીઓમાં ભીના થઈને. વિશ્વમાનવ એટલે શું? સ્વતંત્રતા. ચાહત. સંઘર્ષ. આંસુ. મુસ્કાન. આશા. ખુશીઓ. વેદના. ઉત્સવ. મૃત્યુ. બસ...આજકલ અમે યુવાનો એવા બની રહ્યા છીએ. અમને દુનિયાની પડી છે. સામે પાણીમાં તરતા કચરાની પડી છે. વરસાદમાં ભળી ગયેલા પ્રદુષણની પડી છે. આ દુનિયા મારા નાચવા માટેનું સ્ટેજ છે. મારી પછીની પેઢી પણ અહી નાચશે. રંગ-મંચ પર દિલ ફાડીને નાચવું છે. લોકોને હસાવવા છે. જુઓને આ વરસાદ કેવી ગાંડી વાતો કરાવે છે! અમે યુવાનો આવા જ છીએ! વિશ્વ-માનવ. મસ્ત શબ્દ છેને?
