*ગૌરીવ્રત વિશે ગુજરાતી ભાષામાં સંપૂર્ણ વ્રતકથા (વૃત્તાંત) આપી છે:*
🌼 ગૌરીવ્રત વાર્તા (ગુજરાતીમાં) 🌼
ગૌરી વ્રત ખાસ કરીને કન્યાઓ અને સ્ત્રીઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે. આ વ્રત ખાસ કરીને પુંનમના દિવસે આરંભી પાંચ દિવસ સુધી થાય છે. વિશેષ કરીને શ્રાવણ મહિનામાં ગુરૂવારથી આ વ્રત શરૂ થાય છે. આ વ્રત સ્ત્રીઓ સૌભાગ્યપ્રાપ્તિ અને સુખી ઘરેલુ જીવન માટે કરે છે.
📖 વ્રતકથા:
પ્રાચીન સમયમાં એક રાજ્યમાં એક બ્રાહ્મણ દંપતી રહેતું હતું. તેઓ ખૂબ જ ધર્મપરાયણ અને ભક્તિમાં રત હતા. તેમના ઘરમાં ગૌરીદેવીની ખૂબ ભક્તિ હતી. તેમની પુત્રી પણ ખૂબ ધાર્મિક અને શિલવંત હતી. તેણે બાળપણથી માતા ગૌરીનો ઉપવાસ અને પૂજન કરવાનું શરૂ કર્યું.
એકવાર ગૌરીદેવી પૃથ્વી પર આવી અને તુલસી તળાવ પાસે આવેલી યુવતીની ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈ. તેણી તે યુવતીને પ્રશ્ન કર્યો:
"તું કોણ છે અને શું ઈચ્છે છે?"
યુવતીએ નમ્રતાથી ઉત્તર આપ્યો:
"હું એક બ્રાહ્મણની પુત્રી છું અને આ વ્રત રાખી રહી છું કે મને પણ તમારા જેવું પાવન જીવન મળે અને સારો પતિ મળે."
ગૌરીદેવી પ્રસન્ન થઈ અને તેને આશીર્વાદ આપ્યો:
"હે પુત્રિ! તું આ વ્રત કરે છે તેથી તને પણ સારો પતિ મળશે અને જીવનભર સૌભાગ્યવતી રહેશે."
યુવતીના જીવનમાં પછીથી બધું સારું બન્યું. તેને સારા ગુણોવાળો પતિ મળ્યો, અને લગ્ન પછી પણ તેણે નિયમિત રીતે ગૌરીમાતાનું વ્રત ચાલુ રાખ્યું, જેના કારણે તેના ઘરમાં સુખ-શાંતિ અને સમૃદ્ધિ બની રહી.
🌸 ગૌરી વ્રત પદ્ધતિ:
સ્નાન કરીને સાફ વસ્ત્ર પહેરી શકાય.
માટલીમાં પાણી ભરી, તેના પર નારિયળ મૂકી ગૌરી માતાની મૂર્તિ કે ચિત્ર રાખો.
ધૂપ, દીવો, ફૂલ, કુમકુમ, અક્ષતથી પૂજા કરો.
ઘીનો દીવો પ્રગટાવી આરતી કરો.
પાંચ દિવસ સુધી ઉપવાસ કે ફળાહાર રાખી શકે છે.
છેલ્લે પાંચમા દિવસે પૂજા બાદ ઉદ્યાપન કરવો.
🙏 આરતી (સારાંશરૂપે):
> જગત જનની જય ગૌરી મા,
સર્વ સુખદાયિ તું શ્રીમા...
ભક્તિથી જે તને ધારવે,
દરેક દુઃખ એનું ટળે...
🌼 ગૌરીવ્રત
કેટલા દિવસનું હોય છે?
ગૌરીવ્રત 5 દિવસનું હોય છે.
તે શ્રાવણ માસના શુક્લપક્ષની એકાદશીથી શરૂ થાય છે અને પૌનમ સુધી ચાલે છે.
છોકરીઓ અને સ્ત્રીઓ આ વ્રત કરે છે – ખાસ કરીને અવિવાહિત કન્યાઓ સારા પતિ માટે અને વૈવાહિક સ્ત્રીઓ પતિના દીર્ઘાયુષ્ય માટે કરે છે.
🙏 શું કરવાનું હોય છે? (વિધિ)
1. દરરોજ સવારે સ્નાન કરીને ગૌરીમાતાની પૂજા કરવી.
2. માટલીમાં પાણી ભરી તેના પર નારિયેળ મૂકી અને તેનો પૂજન કરવો.
3. કુમકુમ, હળદર, અક્ષત, ફૂલો દ્વારા માતાજીનું શૃંગાર કરવું.
4. દીવો, ધૂપ, નૈવેદ્ય ચઢાવવો અને આરતી કરવી.
5. પાંચ દિવસ વ્રત રાખવું — ઉપવાસ કે ફળાહાર કરવો.
6. છેલ્લા દિવસે ઉદ્યાપન કરવો: 5 સ્ત્રીઓને પીઠભોજન અને દક્ષિણા આપવી.
7. રાત્રે જાગરણ કરવું.
🌙 જાગરણ એટલે શું?
“જાગરણ” એ રાત્રે માતાજી સામે બેઠા રહી ભજન-કિર્તન, પૂજા, કથા કે મંત્રો સાથે જાગતા રહેવાનો ઉપક્રમ છે.
ઇચ્છા હોય તો આખી રાત જગી શકાય, નહિતર થોડીવાર માટે પણ ભજન-ભક્તિ કરી શકાય.
અર્થ: ભગવતીનું સ્મરણ અને આરાધના કરીને ભક્તિભાવ વધારવો.
🍽️ શુ ખાવાનું? (ભોજન - વ્રત નિયમ)
ખાવાનું સાત્વિક અને સીમિત હોય છે. અહીં કેટલાક વિકલ્પો છે:
✔️ ફળાહાર માટે:
ફળો (કેરી, જામફળ, કેળા, દ્રાક્ષ, વગેરે)
દૂધ અને દહીં
સુકો મેવો
સાંકડો / ફાડા / મોરિયાનો ઉપમો
✔️ અન્ય વ્રત આહાર (ઉપવાસમાં ખાઈ શકાય તેવું):
સાબુદાણા ખીચડી
શક્કરિયા / રતાળાનો હલવો
રાજગિરા પરાઠા
સંટોળાના લાડુ
મકફળી અને શીંગદાણા
📌 તિથિ પ્રમાણે આહાર નક્કી કરવો અને ધાર્મિક શ્રદ્ધા અનુસાર જ લેવું.
ગૌરીમાતા એટલે પાર્વતીદેવી. તેમના આ વ્રતથી કન્યાઓને સારો પતિ મળે છે એવું માનવામાં આવે છે.
વ્રતકાળે કોઈપણ દુશ્ચરિત્ર વર્તન, રસોઈમાં લસણ-પياز, તમાકુ, માંસાહારનો પરહેજ રાખવો જોઈએ.
મનોકામના પૂર્ણ થવા પછી પણ દર વર્ષે આ વ્રત રાખવું શુભ માનવામાં આવે છે.
ગલ્લા : — જૈન ધર્મમાં ગૌરીવ્રત નથી થતું. તેના બદલે "ગલ્લા કરવો" એ એક પ્રાચીન અને મહત્વપૂર્ણ સાધનાત્મક રીત છે, ખાસ કરીને જૈન કન્યાઓ માટે. ચાલો આપણે સમજીએ કે જૈન ધર્મમાં ગલ્લા કરવાનું શું હોય છે, કેમ કરાય છે, શું કરવાનું હોય છે, અને એની પાછળ કઈ શીખ હોય છે, સાથે વાર્તા/મૂલ્યકથા :
🪷 જૈન ધર્મમાં ગલ્લા કરવાના મતલબ:
"ગલ્લા કરવો" એટલે – પાંચ દિવસ સુધી સાધુતાનુ અનુસરણ કરવું, જેવા કે:
ઉપવાસ/અપવાસ
સાધુજીવા જેવી શિસ્ત
બુધ્ધિ, નમ્રતા, ઐહિક ત્યાગ
આ તપ – ખાસ કરીને કન્યાઓ દ્વારા તેમના આત્મશુદ્ધિ માટે, ભવિષ્યમાં આધ્યાત્મિક જીવન માટે પાટો બનાવવા માટે, અથવા યોગ્ય જીવનસાથી માટે પણ શ્રદ્ધાપૂર્વક કરવામાં આવે છે.
🧘♀️ ગલ્લા એટલે શું કરવાનું હોય?
⏳ સમય:
આમ તો ગલ્લા 5 દિવસ કે 7 દિવસ માટે થાય છે (અંગ્રેજી તારીખ સાથે યથાયોગ્ય સુદ/વદ મુજબ)
ઘણી વાર શ્રાવણ મહિનામાં કે પાર્શ્વનાથ જન્મકાલે કરતા હોય છે
📿 દૈનિક આચાર (નિયમો):
1. સવારે:
સ્નાન પછી શ્વેત વસ્ત્ર પહેરવું
આરાધના/પૂજા કરવી
સાધુતુલ્ય વર્તન – કોઈ પણ જાતનો અભ્યાસ, મનોરંજન, ફોન/ટિવી ટાળવું
“મિચ્ચામિ દુક્કડમ્” કહેવું અને ક્ષમાયાચના કરવી
2. અન્ન-પાન:
ઘણી કન્યાઓ 5 દિવસ સુધી ઉપવાસ કરે છે
ન કરાય તો એકાસણ/બિયાસણ – જૈન શિસ્ત અનુસાર
3. બોલચાલ અને વર્તન:
નમ્ર, શાંત અને સાધુ સમાન વર્તન
કોઈ પર આક્ષેપ ન કરવો
નિત્ય સંયમ પાળવો
4. સાંજે:
પ્રતિક્રમણ/પાઠ – મંત્રો, સ્તોત્રો (લીલાચંદ્ર જ્ઞાનસ્તવ, ભવયત્તુ નમુક્કાર, વગેરે)
દીવો/ધૂપ કરવો
પદાર્થ ન લેવો – રાત્રિભોજન ટાળવું
📜 ગલ્લા પાછળની શીખ – વાર્તારૂપે સમજાવટ
એકવાર એક દીકરીએ પોતાની માતાને પૂછ્યું, “માતા, બધા મિત્રો ગૌરી વ્રત કરે છે, અમે કેમ નહિ કરીએ?”
માતાએ હસીને જવાબ આપ્યો:
“બેટી, આપણે ગૌરી જેવી શક્તિમાં નહીં, પણ પોતાને શક્તિશાળી બનાવવામાં માનીએ છીએ.
ગલ્લા એ એ રીતે કરાય છે કે જેમાં તું પાચ દિવસ સુધી તારા અંદરના આત્માને પહચાનવા, તારા વિચાર શાંત કરવા અને તારા જીવને શાંત દિશામાં દોરી શકે.
તને શ્રેષ્ઠ પતિ નહીં, પણ શ્રેષ્ઠ આત્મવિશ્વાસ મળે – એ જ સાચું સૌભાગ્ય છે.”
તે દીકરીએ પાંચ દિવસ સુધી સંપૂર્ણ ગલ્લા કર્યાં. પછી તેની સમજદારી અને શિસ્તથી આખું કુટુંબ ગર્વ અનુભવતું થયું.
🔮 શું લાભ થાય છે?
આત્મસંયમ અને આત્મશુદ્ધિ
ક્રોધ અને આવેશ ઉપર નિયંત્રણ
જૈન સાધ્વી જીવન માટે પ્રેરણા
જીવદયા, ક્ષમા અને શાંતિનો અભ્યાસ
🔖 ટૂંકમાં યાદ રાખો:
વસ્તુ વર્ણન
શું છે? જૈન ધર્મનું સાધનાત્મક ઉપવાસ તપ
કોણ કરે છે? ખાસ કરીને કન્યાઓ – 5 કે 7 દિવસ માટે
શું કરવાનું? ઉપવાસ, સંયમ, સ્તોત્ર-મંત્ર પાઠ, નમ્રતા
કેમ કરવાનું? આત્મશુદ્ધિ અને આધ્યાત્મિક વિકાસ માટે
શું ટાળવું? મનોરંજન, ફોન, ઝઘડા, અણશિસ્ત, રાત્રિભોજન ના કરવું.
આશિષ ના આશિષ.
