અંતે એ દિવસે બા ના બારમાની વિધિ પુરી થઈ ગઈ. બધા સગાઓ છુટા પડવા લાગ્યા અને ઘર શુનું થઈ ગયું. સાંજ પડી ત્યારે જ ભાન થયું કે બા નથી આજે તો હોટેલમાં જ જમવાનું છે. બારણું બંધ કરીને તાળું વાસી દઈ ચાવી ખિસ્સામાં સરકાવી દઇ હું ચાલ્યો.
બહાર મારુ એ વર્ષોનું સાથીદાર સ્કૂટર ખડું હતું. ના નથી લેવું ચાલતો જ જાઉં સમય તો જાય થોડો..... હું ચાલતો ચાલતો માર્કેટ તરફ જવા લાગ્યો. સાંજના સમયે શાકભાજીની લારીઓવાળા બૂમ પડતા હતા..
"ખાલી કરવાનો ભાવ ખાલી કરવાનો ભાવ...." અને કેટલીયે બા ની ઉંમરની ત્યાં શાકભાજી લેતી હતી. મને એક દ્રશ્ય નજરે થવા લાગ્યું. હું ઘણીવાર સાંજે આ જ રસ્તેથી ઘરે જતો ત્યારે બા આ બધી લારીઓ ઉપરથી શાકભાજી લેતી નજરે ચડતી પછી અમે બે મા દીકરો અહીંથી ઘર સુધીની યાત્રા સ્કૂટર ઉપર કરતા. અને ઘરે જતા જ બા કહેતી
"જયલા હવે કોઈ છોડી શોધી ને કંકુના કર દીકરા મરાથી હવે આ ઢસરડા નથી થતા ને કાલે હું મરી જાઉં તો તું તો રખડી જઈશ ને મારા લાલા....??"
હું બસ ખડખડાટ હસીને કહેતો, "તો સલમાન ખાન રખડી ગયો હોત , એવું ના હોય બા હા થોડી તકલીફ પડે ખાવા પીવાની બસ..."
"હોમ તારે..... મારુ તું કદી કાઈ માને જ છે....!" બા ગુસ્સે થઈ જતી.... ને પછી એ બધો ગુસ્સો બટાકા, ડુંગળી, કોબીચ કે રીગણા ઉપર ઉતારતી.... ફટાફટ ચાકુથી કાપવા લાગી જતી .....
દુનિયામાં કોઈ મારુ કહેવાય એવું હોય તો એ બસ બા જ હતી. બા માત્ર બા જ નહીં પણ મિત્ર પણ હતી. એ દિવસે જ મને એકલા પડયાનું ભાન થયું.
હું હોટેલમાં જમી ને ઘર તરફ પાછો ફર્યો. રોજની જેમ દરવાજો ઉઘાડો નહોતો..... મેં દરવાજો ખોલ્યો. અંદર ગયો ત્યાં તો બેડ ઉપર ચાદર ચોળાયેલી પડી હતી.... તકિયા વેર વિખેર હતા.... ભાજીની છાબડીમાં જોયું તો એમાં પણ કરમાયેલા ધાણા અને એક બે બગડેલા બટાકા પડ્યા હતા. ઘરમાં બધે જ કચરો હતો. મેં જેમ તેમ કરીને બેડની ચાદર ખંખેરી અને પાથરી પછી સુઈ ગયો.....
સવારે જાગ્યો ત્યારે ઘડિયાળમાં જોયું તો આઠને ત્રીસ થઈ ગઈ હતી...... રોજ તો બા ઉઠાડતી ને.....! હું જેમ તેમ ઉઠ્યો અને નહાવા ગયો..... બાથરૂમ બહાર નીકળતા જ ટુવાલ માટે આમ તેમ ફાંફા માર્યા અને મહા મહેનતે મને ટુવાલ મળ્યો. કપડાના કબાટમાં જોયું તો બધા કપડાં મેલા ડાટ પડ્યા હતા. જેમ તેમ કરી એક થોડો ઓછો મેલો શર્ટ અને પેન્ટ નીકાળી પહેરી.
પણ તેલ....... તેલની બોટલ તો પછી શોધવી જ રહી..... ને અંતે બેલ્ટ શોધવામાં પણ મારે દસ મિનિટની કુરબાની આપવી જ પડી.... ક્યાંય બેલ્ટ ન મળ્યો અને અંતે બેડ નીચે ભુજંગની જેમ ગોળ વળેલો પડ્યો બેલ્ટ મેં ખેંચી કાઢ્યો.....
તૈયાર તો થયો પણ કેવો ! બા....... તું કેટલું ધ્યાન રાખતી હતી..... ? આ બધી નાની નાની વાતોમાં મને ક્યારેય કોઈ તકલીફ નહોતી કેમ કે બા તું હતી ને....... !
મનમાં વિચાર સાથે હું મેલા ચાદરવાળા બેડ ઉપર બેસી ગયો. પણ નોકરી તો જવું જ પડશે ને..... ફરી ઉભો થયો અને બારણું બંધ કરી તાળું વાસીને હું નીકળ્યો.... સ્કુટરને કિક મારી ત્યાં તો ખાલી આંતરડાનો અવાજ આવ્યો..... સીધું જ સ્કૂટર મેં એક નાસ્તાની દુકાન આગળ ઉભું રાખ્યું....
"100 ગ્રામ ફાફડા...... "
અને તરત છોકરો ફાફડા લઈને આવ્યો.... ભૂખ્યા પેટે હું એ ખાઈ તો ગયો.... પણ ..... પણ ક્યાંક કઈક ખૂટતું હતું..... હા બા નો પ્રેમ ક્યાં હતો એમાં .....? સસ્તા એ પૌઆ હતા પણ ગરમ અને બા ની મમતાની હૂંફ ઉમેરેલા જ હોતા......! આ ફાફડામાં ક્યાંય એ સ્વાદ મને ન મળી શક્યો બસ પેટ ભરાયું.....
હું ઓફીસ ગયો પણ બા વિસરાતી નહોતી. બપોર સુધી મેં કામ કરીને સમય નીકાળ્યો.... બપોરે બધા જમવા ઘરે ગયા અને હું પણ નીકળ્યો.... ત્યાં જ અચાનક યાદ આવ્યું ઘરે ? ઘરે હવે કોણ બનાવે જમવાનું ? મારે તો હવે હોટેલ જ જવાનું છે.
હોટેલ પહોંચી ઓર્ડર આપી હું જમવા બેઠો. જમીને હાથ ધોતો હતો ત્યાં જ અવાજ આવ્યો, "આ એક પતળી રોટલી લઇલે જયલા સાંજે તો મોડો ઘરે આવીશ...... "
ના આ તો બ્રહ્મ હતો... આ તો રોજિંદા વાક્ય મને બસ એમ જ સંભળાયું હતું..... બા ..... મારી આંખ છલકાઈ ગઈ અને હું હોટેલમાં જ રડવા લાગ્યો.... પણ કોણ પૂછે શુ થયું ? બા હોય તો ને ?
રસ વગરનું એ જમવાનું ને રસ વગરનું એ હોટલનું ટેબલ છોડી હું નીકળ્યો.....
મને યાદ છે બા ગણેશ ચતુર્થીના લાડુ બનાવતી ત્યારે અમારા ઘરમાં ઘી ઓછું પડતું.... હું એ સમયે કમાતો ન હતો અને બાપુજી ગુજરી ગયા હતા. બસ એમના થોડા પેનસનમાંથી ઘર ચાલતું. ઓછા ઘી ના એ લાડુમાં પણ કેટલી મીઠાશ હતી એ મને હવે સમજાય છે....
એ દિવસે સાંજે હું જમ્યા વગર જ ઘરે આવ્યો. રાત્રે મોડા સુધી મેં માંડ ઘરની હાલત સુધારી. હું થાકીને બેડમાં પડ્યો. એટલા થાકમાં પણ મને ઊંઘ ન આવી..... ક્યાંય સુધી બા ની એ મૂર્તિ આળીયામાં મને તાકતી રહી અને હું એને ..... જાણે બા કહેતી હતી "જયલા હવે એક છોડી શોધીને કંકુના કરી દે....."
"પણ બા એ તારા જેવી ન જ હોય.... " માંરાથી બોલાઈ જ ગયું....
એ દિવસે પહેલી વાર જ હું ભૂખ્યા પેટે સૂતો હતો. બાળપણથી જવાની સુધી હજારો વાર બા થી અબોલા લઈને જમવાની ના કહેતો પણ બસ ના જ કહેતો..... થોડીવારમાં તો બા મને ગમતું ભરેલા ભીંડાનું શાક તૈયાર કરીને આવી જતી.....
"જયલા આજે તો મસ્ત બન્યું છે લાલા.... "
અને હું બસ ખાવા ઉપર તૂટી પડતો.... અબોલા ક્યારે વિસરાઈ જતા એ પણ ખબર ન રહેતી અને હું ખાતો ખાતો હજારો વાતો કરવા લાગતો અને બા મને જોતી બેસી રહેતી.....
આજે આ ઘરમાં બા નથી, બા ની માત્ર છબી જ છે. બા સિત્તેરની થઈ હતી, અશક્ત હતી છતાં મારુ કેટલું ધ્યાન રાખતી ? ઘર કેટલું સુંદર અને સ્વચ્છ રાખતી ? બા વગર હું સાવ આવડી મોટી દુનિયામાં જાણે એકલો પડી ગયો છું.... ભગવાને મને બા લઈને મોટો આઘાત આપ્યો છે પણ બા ઉંમર થઈને ગુજરી છે એટલે હું ભગવાનને દોષ નથી આપી શકતો..... બસ એટલું કહીશ કે દુનિયામાં દરેક જયલાની બા ને ભગવાન સાજી નરવી રાખે.... બા ની એ ખાલી જગ્યા હું ક્યારેય પુરી નહિ શકું..... બા તો બા જ હોય ને......!
© વિકી ત્રિવેદી
