Kedimathi Nyayadhish books and stories free download online pdf in Gujarati

કેદીમાંથી ન્યાયાધીશ

થોડા વર્ષો પૂર્વેની વાત છે. મગધ રાજ્યમાં વીરબહાદુરસિંહ નામે એક રાજા રાજ્ય કરતા હતા.તેમના શાસન કાળનો ત્યારે સુવર્ણકાળ હતો એવું કહેવાતું. ત્યાંની વિશેષતાઓની તો આજુબાજુના રાજ્યોના લોકો પણ ખૂબ ચર્ચા કરતા.તેમની સમૃદ્ધિ તથા વૈભવ જેટલો દિવસે ના વધે એટલો રાતે તેમજ રાતે ન વધે એટલો દિવસે વધતો જતો, એવું કહેવું જરા પણ અતિશયોક્તિ ભર્યું ન હતું. રાજા પોતે બહુજ ઉદ્યમી, બુદ્ધિવાન તેમજ પ્રામાણિક હતા. તેમણે બહુ મહેનતથી એક વ્યવસ્થિત શાસનપ્રણાલી બનાવી હતી. આ વ્યવસ્થા મુજબ ચાલવાના કારણે જ તેમની નામના વધતી જતી હતી.

રાજાની શાસનપ્રણાલી મુજબ નાના પ્રદેશોમાં જે કરવેરો લેવાનો થાય તે ત્યાંના જ સૌથી વિશ્વાસુ માણસને ઉઘરાવવાની જવાબદારી સોંપાતી. પણ અહીં કોઈ ઠોસ નિયમ મુજબ રાજ્ય આ અધિકારીની નિમણૂક ન કરતું. તેની બદલે અધિકારીની ચૂંટણી થતી. આ ચૂંટણી પણ ત્યાંના જ લોકો કરતા. જેથી બીજા કોઈ પ્રદેશની વ્યક્તિ પ્રજાને ડરાવી ધમકાવીને લૂંટી ના શકે. આ ચૂંટણી દર ત્રણ વર્ષે થતી, જેમાં અધિકારીની કામગીરી મુજબ તેને ફરીથી પદ મળતું અથવા નવા કોઈ વ્યકતિને તેના સ્થાને બીજા ત્રણ વર્ષ માટે નીમવામાં આવતી. એ અધિકારીને રાજ્ય હિસાબ મુજબ મહેનતાણું ચૂકવી દેતું. આ રીતે બહુ સરળ પણ સચોટ રીતે કાર્યભાર ચલાવાતો !

કોઈ પણ રાજયના લોકોની સમૃદ્ધિ અને સુખ ત્યાંની રાજનીતિ તેમજ ન્યાયવ્યવસ્થા પર નિર્ભર હોય છે. આવી અલાયદી પણ બહુજ સફળ નિવડેલ કાર્યપ્રણાલી હોવા છતાં આ રાજ્ય બીજી એક વાત માટે પણ બહુ પ્રખ્યાત હતું. કહેવાય છે ને કે ચંદ્ર માં પણ દાગ હોય છે, તેવીજ રીતે એક બહુ વ્યવસ્થિત કાર્યપ્રણાલીની સામે બહુજ વિચિત્ર તથા વિવાદાસ્પદ ન્યાયપ્રક્રિયા અહીં જોવા મળતી. નાના નાના ઝઘડાઓથી માંડીને મોટા ગુનાઓ કરનાર બધાને એક જ પ્રકારે ન્યાયની પરીક્ષામાંથી પસાર થવું પડતું. આ પરીક્ષા બહુ કઠિન ન હતી, પણ બહુ હાસ્યસ્પદ હતી.