દોસ્ત, મને માફ કરીશને ?
પ્રકરણ-૨૦
પરમ, પરિનિનો કલરવ
નીલમ દોશી
Email : nilamhdoshi@gmail.com
© COPYRIGHTS
This book is copyrighted content of the concerned author as well as Matrubharti.
Matrubharti has exclusive digital publishing rights of this book.
Any illegal copies in physical or digital format are strictly prohibited.
Matrubharti can challenge such illegal distribution / copies / usage in court.
૨૦. પરમ, પરિનિનો કલરવ
“ના સમય પણ સતત પ્રવાહ જાળવી શકતો
કયાં વહી જાય છે એ વેળ જે સ્મરણમા છે ?”
તે દિવસે ધોધમાર વરસ્યા બાદ જાણે ખાલી થઈ ગયા હોય તેમ વાદળોએ વિશ્રામ લીધો હતો. બે દિવસથી આકાશ કોઈ તરૂણીના કાળા કેશકલાપ જેવા વાદળોથી ઘેરાયેલું હતું. સૂરજ જેવા સૂરજને પણ ઢાંકીને વાદળો આકાશમાં પોતાનું સામ્રા જય જમાવીને બેઠા હતા. આસમાન જાણે મીરાની કાળી કામળી ઓઢીને ચૂપચાપ બેસી ગયું હતું. જેથી બીજો કોઈ ડાઘ જ ન લાગે. સહદેવ જેવા સમયે મૌનવ્રત લીધું હતું કે શું ? વાદળા પાણીથી છલોછલ તો હતા જ. પરંતુ વરસી શકતાં નહોતા. કોઈની પ્રતીક્ષામાં હતા કે શું ?
આજે અરૂપનો ખાસ મિત્ર અંકુર અને તેની પત્ની વૈશાલી તેમના બે બાળકો સાથે તેમને ઘરે બે દિવસ રહેવા માટે આવ્યા હતા. પાંચ વરસનો પુત્ર પરમ અને ત્રણ વરસની પુત્રી પરિનિ.. જોતાં જ ગમી જાય તેવા સ્માર્ટ અને પરાણે વહાલા લાગે તેવા મીઠાબોલા હતાં. વૈશાલી સાથે ઈતિને પણ ખૂબ ફાવતું. તે અને અરૂપ ઘણીવાર તેમને ત્યાં જઈ આવેલ. પરમ અને પરિનિ તો ઈતિને ખૂબ વહાલા હતા. આખો દિવસ તે તેની સાથે રમતી અને રમાડતી રહેતી. પરંતુ હવે બદલાયેલ સંજોગોની વાત અલગ હતી.
આજે ઘણાં સમય પછી તેઓ અહીં આવ્યા હતા. આમ તો આગલે દિવસે જ અરૂપે તેમને ફોનમાં બધી વાત કરી દીધી હતી. જેથી તેઓ આવે ત્યારે ઈતિનું વર્તન જોઈ તેમને ખરાબ ન લાગે. ઈતિને લાગેલ આઘાતની વાત સાંભળી અંકુર અને વૈશાલી સ્તબ્ધ થઈ ગયેલ. અરૂપને આશ્વાસન આપતાં તેમણે કહ્યું હતું.
‘ દોસ્ત, ચિંતા ન કર. તારો પ્રોબ્લેમ અમારો પ્રોબ્લેમ છે. આપણે સાથે મળીને કોઈ ઉકેલ શોધીશું. આ વૈશાલીનું માનસશાસ્ત્ર કયારે કામ આવવાનું છે ? વૈશાલી, ંરૈજ ૈજ ટ્ઠ ષ્ઠરટ્ઠઙ્મઙ્મીહખ્તી ર્કિ ર્એ. ેં રટ્ઠદૃી ર્ં ર્િદૃી ર્એિ ઙ્ઘીખ્તિીી ર્હુ. ’
વૈશાલીએ હસતા હસતાં ચેલેંજ સ્વીકારી લીધી હતી. આમ અરૂપ થોડો આશ્વસ્ત હતો.
વૈશાલી આવતાની સાથે જ ઈતિને ભેટી પડી.
‘ અરે, ઈતિ, તું તો અમને સાવ ભૂલી ગઈ. આવું ન ચાલે હોં. પરંતુ કશો વાંધો નહીં. અમે તમને એમ ભૂલવા થોડા દઈએ ? હજુ ગયા વરસે જ તેઓ મળ્યા હતા. તેથી પરમને તો આંટી બરાબર યાદ હતા. તે વહાલથી આંટીને વળગી પડયો,
‘ આંટી, મારી ચોકલેટ...’
ઈતિને કશું સમજાયું નહીં. જોકે તેનો હાથ પરમના માથા ઉપર ફરી રહ્યો. ઓળખાણ પણ પડી હોય તેવું લાગ્યું. પણ કોઈ શબ્દો મળ્યા નહીં. શું બોલવું તે સમજાયું નહીં. ત્યાં તો ભાઈનું જોઈ નાનકડી પરિનિ પણ આંટી પાસે દોડી આવી. કે કયાંક ભાઈ એકલો ચોકલેટ લઈ લેશે તો ? ચોકલેટમાં ભાગ પડાવવા માટે કે પછી આંટીના વહાલમાં ભાગ પડાવવા તે પણ ઈતિ પાસે આવી પહોંચી. અને સીધી ઈતિને વળગી પડી. પરાણે વહાલી લાગે તેવી આ મીઠડી છોકરીને જોઈ ઈતિની આંખોમાં, સમગ્ર અસ્તિત્વમાં એક ચમક ઉભરાણી. તેના હાથ આપોઆપ લંબાયા. અને પરિનિ તો જાણે કોઈના હાથ લંબાવાની પ્રતીક્ષામાં જ હતી. ઈતિ પરિનિને તેડી છાતી સરસી ચાંપી વહાલ કરી રહી.
આ દ્રશ્ય જોઈ રહેલ અરૂપના ચહેરા પર સ્મિતની લહેરખી ફરી વળી. અંકુર અને વૈશાલી પણ જોઈ રહ્યા. વૈશાલી તો જાણે કોઈ ઉપાય મળી ગયો હોય તેમ ખુશખુશાલ.
‘ઈતિ, તારા હાથના બટેટાવડાનો સ્વાદ હજુ ભૂલાયો નથી હૉં. ખવડાવીશને ?’
‘ના હો ભાભી, પહેલા તમારા હાથની આદુ, એલચી અને ફુદીનાવાળી સરસ મજાની ચા પીવી છે ’
‘ અરે, પહેલા આ તોફાની બારકસને તો નીચે ઉતરવા દે’
વૈશાલીએ પરિનિને નીચે ઉતરવા કહ્યું.
પણ પરિનિ વધારે વળગી. ચોકલેટ લીધા સિવાય તે કેમ ઉતરે ?
અને તેને નીચે ઉતારવા ઈતિ પણ કયાં રાજી હતી ? જોકે શું કરવું તે તેને ખબર નહોતી પડતી. પરંતુ તે પરિનિને નીચે ઉતારવા નહોતી માગતી. તેટલી ખબર તો સૌને પડી હતી.
અરૂપે ચોકલેટ લઈ ઈતિના હાથમાં આપી
‘લે ઈતિ, આ પરમ, પરિનિને આપ.’
ઈતિએ એકાદ ક્ષણ અરૂપ સામે જોયું. પછી તેના હાથમાંથી ચોકલેટ લઈ બાળકોને આપી.
ભાભી, હવે ચા કે બટાટાવડાનું શું છે ? અમે કંઈ તમને છોડવાના નથી હોં. અંકુરે ફરીથી ઈતિને યાદ દેવડાવ્યું.
શું જવાબ આપે ઈતિ ? હજુ તો પ્રશ્ન જ પૂરો કયાં સમજાયો હતો ?
વૈશાલી ઈતિનો હાથ ખેંચી તેને રસોડામાં ખેંચી ગઈ.
‘ કેમ છો તારાબેન ? ‘
તારાબહેન ઘણાં સમયથી ઈતિને ત્યાં હોવાથી અંકુર, વૈશાલી પણ તેમને ઓળખતા હતા.
તારાબેને હસીને જવાબ આપ્યો.
’ મજામાં. તમે લોકો આવ્યા એ બહું સારૂં કર્યું. બહેનને સારૂં લાગશે. ઘરમાં હવે બોલાશ થશે તો બેનને કદાચ બધું યાદ આવી જશે. આમેય બેનને આ છોકરાઓની બહુ માયા છે. ‘
તારાબેન આ બધાના આવવાથી ખુશ થયા હતા.
’ હે માતાજી, સૌ સારા વાના કરજો.’
તારાબેને મનોમન માતાજીને પણ યાદ કરી લીધા.
’ ઈતિ, બટાટાવડામાં મસાલો તો તારે જ કરવો પડશે હોં. કેમ ખરૂંને તારાબહેન ? ’
તારાબેને હસીને હા પાડી. મારા બેનના હાથના બટાટાવડા ખાધા હોય તે એનો સ્વાદ કયારેય ન ભૂલે.
ત્યાં અંકુર પણ રસોડામાં અંદર ઘૂસી આવ્યો.
’કેમ છો તારાબહેન ..આજે શું જમાડવાના છો ? અને ભાભી, આપણી મસાલાવાળી ચાનું શું છે ? કોઈ બહાના નહીં ચાલે. લો ફ્રીઝમાંથી આદુ, ફુદીનો હું જ કાઢી આપું. ફ્રીઝમાં હશે જ. અરૂપની આદતથી હું કયાં અજાણ છું ? ‘
અંકુરે ફ્રીઝમાં થોડા ખાંખાખોળા કરી, આદુ,ફુદીનો શોધી કાઢયા. અને દૂધ બહાર કાઢયું. વૈશાલીએ ચા, ખાંડના ડબ્બા ઈતિના હાથમાં પકડાવ્યા. ઈતિ થોડી મૂંઝાઈ ગઈ. છેલ્લા બે મહિનાથી તેણે રસોડામાં પગ જ કયાં મૂકયો હતો ? તેનાથી અરૂપ સામે જોવાઈ ગયું.
આ તેની જૂની આદત હતી. જયારે કંઈ સમજ ન પડે ત્યારે અરૂપ સામે તે જોઈ રહેતી. અને અરૂપ વગર કહ્યે ત્યારે પણ સમજી જતો. તો આજે કેમ ન સમજે?
‘અરે, બંને ભેગા થઈ મારી ઈતિને હેરાન કરો છો? ચાલો, હું જ મદદ કરીશ મારી ઈતિને.’
કહેતાં અરૂપે ગેસ પર ચાનું પાણી ઉકળવા મૂકયું. ખાંડ, ચા નાખતાં નાખતાં તેણે ઈતિને પૂછયું,’ ઈતિ, આટલી ખાંડ બરાબર છે ને ? ચાલશે ને ? માપમાં આપણને ખબર ન પડે.’
ઈતિથી વગર પ્રયત્ને માથુ ધૂણાવાઈ ગયું. અરૂપ એકદમ બીઝી હોય તેમ ઈતિને કહે, ‘લે, આ આદુ... સાણસીથી કચરતાં મને તારી જેમ નહીં ફાવે. એમાં તારી મદદ જોઈશે.’
કહી તેણે આદુનો ટુકડો અને સાણસી ઈતિના હાથમાં પકડાવ્યા.
ઈતિથી અનાયાસે સાણસી દબાઈ અને આદુ પીસાઈને ચામાં...
‘ઈતિ, જોજે, ચા ઉભરાય નહીં. ધ્યાન તારા અરૂપ સામે નહીં, ચાની તપેલીમાં રાખજે હોં.’
અરૂપ સામે જોઈ રહેલી ઈતિના કાનમાં વૈશાલીનો ટહુકો સંભળાયો તો ખરો પણ અર્થ...?
ત્યાં ઈતિના હાથમાં અરૂપે ગરણી પકડાવી. ઈતિએ યંત્રવત ચા ગાળી. હવે અરૂપને થયું... આજના દિવસનું બહું થયું. તારાબહેનને બાકીનું કામ પતાવવાની સૂચના આપી ઈતિનો હાથ પકડી તે બહાર બગીચામાં આવ્યો.તારાબેન પોતાના કામે વળગ્યા.
ઈતિ રોજની જેમ હીંચકા પર બેઠી. અંકુર, વૈશાલી પણ ચાના કપ હાથમાં લઈ બહાર આવ્યા. એક કપ ઈતિના હાથમાં પકડાવી વાતોના ગપાટા મારતાં બધા કયાંય સુધી બેસી રહ્યા. અંકુર, વૈશાલી આમ પણ વાતોડિયા હતા જ. જયારે પણ બધા ભેગા થાય ત્યારે મોડી રાત સુધી ગામગપાટા ચાલે, હસી મજાકની છોળ ઉડયા કરે. જાતજાતના જોકસ ચાલેપ..ગીતો ગવાય. બધા પોતપોતાના અનુભવોની વાતો કરતાં રહે. ઈતિ પાસે તો હમેશા ગીત ગવડાવ્યે જ છૂટકો કરે.
ગયે વરસે અંકુરને ઘેર બધાએ સાથે મળીને કેવી મજા કરી હતી. તે યાદો તાજી કરતા વૈશાલીએ કહ્યું,
‘ ઈતિ ગયે વખતે તેં સરસ મજાના ગીતો સંભળાવ્યા હતા. આ વખતે કંઈ છટકી નહીં જવાય હોં.’
‘ હા, ભાભી, ચાલો ફરમાઈશ અમારી, ગીતો તમારા. આ વખતે મારૂં પ્રિય ગીત તો તમારે સંભળાવવું જ પડશે.’ અંકુરે ઉમેર્યું. કયું ગીત યાદ છે ને ? યાદ ન હોય તો ચાલો હું જ યાદ કરાવી આપું. કહી અંકુરે લલકાર્યું.
‘ મૈને તેરે લિયે હી સાત રંગકે સપનેં ચુને... સપનેં સૂરીલે સપનેં..’
ઈતિ બેબસ બની અરૂપ સામે જોઈ રહી. પણ અરૂપનું ધ્યાન કદાચ પરમ અને પરિનિમાં હતું. ઈતિ પોતાની જાતે આજે શું કરે છે..?
પરિનિ અરૂપના ખોળામાં ચડી બેઠી હતી. અને કંઈક નખરા કરતી અને કરાવતી હતી.
વૈશાલીએ કહ્યું,’
‘ અંકુર, ઈતિ જેટલું સરસ નહીં પણ થોડું તો કયારેક અમે પણ ગુનગુનાવી લઈએ છીએ હોં...
‘ હા, તારા જેવા બાથરૂમ સીંગરનો જોટો ન જડે. ’
અંકુરે વૈશાલીની મજાક ઉડાડતા કહ્યું.
બાથરૂમમાં તો બાથરૂમમાં ગાઈએ તો છીએ ને ?
‘ ચાલ, ઈતિ આજે તો હું જ શરૂં કરૂં. તું સાદ પૂરાવજે હોં. આમ પણ મને શબ્દો બહું યાદ રહેતા નથી.’
ઈતિની મૂંઝવણ પારખી વૈશાલીએ લલકાર્યું,
‘ મૈને તેરે લિયે હી સાત રંગકે સપને ચૂને...’
અને તે અટકતી ત્યારે ઈતિ સામે જોતી પરંતુ ઈતિના ગળામાંથી શબ્દો સરી શકયા નહીં.
અરૂપે કહ્યું,’ ઈતિને બદલે આજે અરૂપ ગાશે.’
‘ અરૂપ તું ગાઈશ ? ‘ અંકુરે આર્શ્વર્યથી પૂછયું.
‘ કેમ, હું ગાઈ ન શકું ? ’
‘ ગાઈ તો જરૂર શકે પણ યાર, સાંભળવાવાળાનો કંઈક તો વિચાર કરવો જોઈએ ને ? અમારી થોડી દયા, માયા રાખજે હૉં.’
‘ બસ... બસ આપશ્રી જાણે પાછા બહું સરસ ગાવ છો ! ’
વૈશાલીએ અરૂપનો પક્ષ લીધો.
‘ અરે, અહીં તો ઘરની વ્યક્તિ જ વિરોધ પક્ષમાં બેસી ગઈ. ’
‘ ઘરના પણ કયારેક તો પક્ષપલટો કરે હૉં...’
અને વૈશાલીએ તો એક પછી એક ગીતોની જાણે રમઝટ બોલાવી. ઈતિના ગમતાં ગીતોની તેને જાણ હતી જ. વૈશાલી ગાતી રહી. ઈતિ ઘડીકમાં વૈશાલી સામે અને ઘડીકમાં દૂર દૂર આકાશમાં ચમકતાં તારાઓ જોતી રહી. તેની આંખો એ તારામાં કોઈને શોધતી હતી કે શું ? ના, ના એટલી સૂધબુધ ઈતિમાં કયાં બચી હતી ?
અચાનક અરૂપ અને અંકુરના તાળીઓના ગડગડાટના અવાજે ઈતિ જાણે આ દુનિયામાં પાછી ફરી.
‘વાહ... આજે તો તમે બંને સરસ જુગલબંદી કરી. વૈશાલી, ઈતિ સાથે તું ગાઈ શકે છે ખરી હોં. પણ તારે એકલા ગાવાની હિમત કયારેય કરવી નહીં.’
અચાનક વૈશાલી કહે,
ઈતિ, તને યાદ છે ? પરિનિ હજુ સાવ નાની હતી અને તમે લોકો અમારે ત્યાં આવેલ. આપણે સાથે એક પાર્ટીમાં જવાનું હતું. હું પરિનિને ડાયપર પહેરાવતી હતી. ત્યાં અચાનક તારૂં ધ્યાન જતાં તેં પરિનિને ડાયપર પહેરાવવા નહોતું દીધું
‘ભાભી, જુઓ તો ખરા આને કેટલા રેશીઝ થઈ ગયા છે. આજે એને ડાયપર ન પહેરાવો.’
‘ પણ સુ સુ કરશે તો ? ’
ભલે કરે... હું તેડીશ બસ..’
અને પછી તું તેને તેડીને ફરતી રહી. અને આપણે બધા જમતા હતા ત્યારે જ... આ બદમાશે તારી ભારે સાડી પવિત્ર કરી હતી... યાદ છે ? અને આપણે બધા કેવા ખડખડાટ હસી પડયા હતા... યાદ છે આ શેતાનનું પરાક્રમ?
પરિનિને આગળ કરતાં વૈશાલી બોલી.
ઈતિ મૌન રહી. પણ તેના ચહેરા પર એક મંદ સ્મિતની લહેરખી ફરકીને ચાલી ગઈ એવો અરૂપને ભ્રમ કેમ થયો ?
ત્યાં તો પરિનિ ઈતિના ખોળામાં ચડી બેઠી.
‘ આંટી સ્ટોરી...’
અને પરમ પણ બાકી કેમ રહે ?
‘ આંટી, આ વખતે કઈ સ્ટોરી કરશો ?’
‘ ચકી,ચકાની ‘ પરિનિ ટહુકી ઉઠી.
‘ ના, ના, એ તો કેટલીયે વાર મેં સાંભળી લીધી છે. એ નહીં.’
‘ના, આંટી સ્ટોરી રાત્રે કરજો. હું મારી ડ્રોઈંગબુક સાથે લાવ્યો છું. ગયે વખતે તમે મને એમાં કેવો સરસ પીકોક દોરી આપેલ ને ? આ વખતે શું દોરી આપશો ? એક મિનિટ, હું મારી બુક લઈ આવું.’
કહી કોઈ કશું બોલે તે પહેલાં પરમ પોતાની બુક લેવા અંદર દોડી ગયો.
અને ભાઈને જોઈ હમેશા તેની નકલ કરનાર પરિનિ થોડી બાકાત રહે ?
‘હું પણ મારી બુક લઈ આવું’
કરતી તે પણ અંદર બુક લેવા ભાઈની પાછળ દોડી.
અને પાંચ મિનિટમાં તો પોતાની બેગમાંથી ખાંખાખોળા કરી બંને ભાઈ બહેને પોત પોતાની ડ્રોઈંગબુક લઈ આવીને ઈતિને સોંપી દીધી.
‘ આંટી, જુઓ, આમા મેં દોરેલ ચિત્રો તમને બતાવું.’
‘ ના, આંટી, પહેલાં મારા ચિત્રો...’
અને પરિનિએ પરમની બુક ઈતિના હાથમાંથી લઈ દૂર ફગાવી દીધી અને પોતાની બુકમાં રંગો પૂરેલ હતા તે બતાવવા લાગી.
વૈશાલી હસી પડી
‘ ઈતિ, આ છે ટેણી ,પણ બહું જબરી છે હોં. અંકુરે તેને માથે ચડાવી છે. તેથી જિદ્દી બની ગઈ છે. અંકુર હમેશા દીકરીનો જ પક્ષ લઈ તેને બગાડે છે. ‘
‘આંટી, એ તો કોપી કેટ છે. ‘ હું કરૂં એમ જ તેને કરવું હોય છે.’
પરમે બહેનની ફરિયાદ કરી.
વૈશાલી બંને ભાઈ બહેન ઝગડતા હતા તેમને શાંત કરવા લાગી.
પરમને લાગ મળતા પરિનિને મારી લીધું અને પરિનિનો ભેંકડો ચાલુ.
ન જાણે કેમ પણ ઈતિએ રડતી પરિનિને ઉંચકી લીધી અને કોઈ કશું બોલે તે પહેલાં પરિનિને ઉંચકી ઉપર ચાલી ગઈ.
સૌ જોતાં જ રહી ગયા.
આજે પહેલીવાર ઈતિએ સામેથી કંઈક પ્રતિક્રિયા દર્શાવી હતી.
ચાવી દીધા સિવાય પૂતળી જાતે ચાલી હતી. અરૂપને આશાની કિનાર વધુ રૂપેરી થતી લાગી.
બીજે દિવસે સવારે વૈશાલી ઈતિને કહે,’ ઈતિ, અમે ઘણાં સમયથી એકલાં કયાંય બહાર જઈ શક્યા નથી. જયાં જઈએ ત્યાં આ બારકસો સાથે જ હોય. આજે માંડ ચાન્સ મળ્યો છે. તારી સાથે બંને સરસ મીક્ષ થઈ ગયા છે. તને વાંધો ન હોય તો અમે તેમને તારી પાસે મૂકીને પિકચર જોવા જઈએ ? તું એટલો સમય સાચવીશ બંનેને ?
ઈતિ પ્રશ્ન સમજે કે જવાબ આપે તે પહેલાં બંને બાળકો ઈતિને વીંટળાઈ વળ્યા.
‘ હા, અમે આંટી પાસે રહેશું. તમે જાવ... અમે તો આંટી સાથે રમીશું. હેં ને આંટી ?
આંટી શું જવાબ આપે ? અને તેના જવાબની અપેક્ષા પણ કયાં કોઈને હતી ?
‘ અને અરૂપ, તારે અમને થિયેટર સુધી મૂકવા આવવું પડશે હોં. અમને અહીં કશું મળે નહીં. ‘ અંકુરે કહ્યું.
અરૂપ એકાદ ક્ષણ અચકાયો.આમ ઈતિને એકલી મૂકીને..? પરંતુ વૈશાલી સામે નજર પડતાં તેને કશુંક સમજાયું. અને તે ઊંભો થયો.
‘ ઈતિ, તું આ પરમ, પરિનિ સાથે થોડી વાર રહીશ ? હું આ લોકોને થિયેટર સુધી મૂકી હમણાં પાછો આવું છું. તું પરમ, પરિનિનું ધ્યાન રાખીશને ?
મૌન ઈતિ અરૂપ સામે જોઈ રહી. અરૂપ જલદીથી બહાર નીકળી ગયો. અંકુર, વૈશાલી તેને અનુસર્યા.
‘બાય,.. ઈતિ, ટેક કેર...’
જતાં જતાં અરૂપ પાછળ ફરી જોતો રહ્યો. આમ ઈતિને એકલી મૂકીને જતાં તેનો જીવ નહોતો ચાલતો. પરંતુ કોઈ ઉપાય નહોતો. વધુ એક અખતરો કરવો જ રહ્યો. જોકે જતાં જતાં તારાબહેનને બધાનું ધ્યાન રાખવાની સૂચના આપ્યા સિવાય તે રહી ન જ શકયો. તારાબેને અરૂપને ઈતિની ચિંતા કર્યા સિવાય જવાનું કહ્યું. આજે માંડ સાહેબ બહાર નીકળ્યા હતા. આટલા સમયથી સાહેબ તેને માટે અપરિચિત રહ્યા હતાં. પરંતુ જયારથી ઈતિનું બોલવાનું બંધ થયું હતું ત્યારથી તે સાહેબને ઓળખતી થઈ હતી. કયારેક તો તેને સાહેબની દયા આવતી હતી. પુરૂષ માણસ બૈરી માટે કેટલું કરે છે! બેન માટે સાહેબ ઉભા સૂકાય છે. તે જોઈ તારાબેનને સાહેબ માટે માન થયું હતું.
ઈતિ ત્યાં ઊંભી ઊંભી ત્રણેને જોતા જોઈ રહી. શું કરવાનું તેની સૂઝ તેને કયાં પડતી હતી ? છેલ્લા બે મહિનાથી તે અરૂપ કહે તેમ કર્યા કરતી. આજે પૂતળીને ચાવી આપવાવાળું કોઈ નહોતું.
આજે પૂતળીએ જાતે ચાલવાનું હતું. એ ચાલી શકશે ખરી ?
