ભગવાન વિષ્ણુ તિરુપતિ બાલાજી કેવી રીતે બન્યા
એકવાર બધા દેવતાઓએ ભેગા મળીને યજ્ઞ કરવાનું નક્કી કર્યું. યજ્ઞની તૈયારીઓ પૂર્ણ થઈ ગઈ હતી. પછી વેદે એક પ્રશ્ન પૂછ્યો અને વ્યવહારિક સમસ્યા ઊભી થઈ. ઋષિઓ દ્વારા કરવામાં આવતા યજ્ઞોના ભાગ્યને દેવતાઓ સ્વીકારતા હતા. પરંતુ દેવતાઓ દ્વારા કરવામાં આવેલ યજ્ઞનો પ્રથમ અર્પણ કોનો હશે? એટલે કે, શ્રેષ્ઠ દેવતા નક્કી કરવા માટે જરૂરી હતું, જે પછી અન્ય તમામ દેવતાઓને બલિદાનનો ભાગ પ્રદાન કરશે.
બ્રહ્મા-વિષ્ણુ-મહેશ એ પરમ આત્માઓ છે. આમાં શ્રેષ્ઠ કોણ છે? છેવટે તે કેવી રીતે નક્કી થાય છે? ભૃગુએ જવાબદારી સંભાળી. તે દેવતાઓની પરીક્ષા કરવા ગયો. ઋષિઓ પાસેથી રજા લઈને તે સૌથી પહેલા પિતા બ્રહ્મદેવ પાસે પહોંચ્યા.
ભૃગુએ તેમની પરીક્ષા લેવા માટે બ્રહ્માજીને પ્રણામ કર્યા ન હતા. આનાથી બ્રહ્માજી ખૂબ ગુસ્સે થયા અને તેમને શૌર્ય શીખવવાનો પ્રયાસ કર્યો. ભૃગુને ગર્વ હતો કે તે એક પરિક્ષક હતો, પરીક્ષા આપવા આવ્યો હતો. આજે પિતા અને પુત્ર વચ્ચે શું સંબંધ છે? ભૃગુ બ્રહ્માદેવ સાથે અસંસ્કારી થઈ ગયો. બ્રહ્માજીનો ક્રોધ વધી ગયો અને પોતાનું કમંડલ લઈને પુત્રને મારવા દોડ્યા. ભૃગુ કોઈક રીતે પોતાનો જીવ બચાવીને ત્યાંથી ભાગી ગયો.
આ પછી તે શિવના લોક કૈલાસ ગયા. ભૃગુ ફરી હિંમતવાન થયો. કોઈપણ શિષ્ટાચાર દર્શાવ્યા વિના અથવા શિવ ગણો પાસેથી આદેશ લીધા વિના, તે સીધા જ તે સ્થાન પર ગયા જ્યાં શિવ માતા પાર્વતી સાથે આરામ કરી રહ્યા હતા. જ્યારે તે આવ્યો ત્યારે તેણે પણ અસભ્ય વર્તન કર્યું હતું. શિવ શાંત રહ્યા, પણ ભૃગુ સમજી શક્યા નહિ. જ્યારે શિવને ગુસ્સો આવ્યો ત્યારે તેણે પોતાનું ત્રિશૂળ ઊંચું કર્યું. ભૃગુ ત્યાંથી ભાગી ગયો.
અંતે તે ક્ષીર સાગર ભગવાન વિષ્ણુ પાસે પહોંચ્યા. શ્રી હરિ શેષ પલંગ પર સૂતા હતા અને દેવી લક્ષ્મી તેમના પગ દબાવી રહી હતી. મહર્ષિ ભૃગુને બે જગ્યાએથી અપમાનિત કરીને ભગાડી ગયા. તેનું હૃદય ખૂબ જ દુઃખી હતું. વિષ્ણુને સૂતા જોયા. તેને ખબર ન પડી કે શું થયું છે અને વિષ્ણુને જગાડવા તેણે તેની છાતી પર લાત મારી.
વિષ્ણુજી જાગી ગયા અને ભૃગુને કહ્યું, "હે બ્રાહ્મણ દેવ! મારી છાતી વીજળીની જેમ કઠણ છે અને તપને કારણે તમારું શરીર નબળું પડી ગયું છે, શું તમારા પગને દુઃખ થયું છે? તમે કૃપા કરીને મને ચેતવણી આપી છે. તમારા પગના નિશાન મારી છાતી પર છે. પરંતુ તે હંમેશા ચિહ્નિત કરવામાં આવશે."
ભૃગુને નવાઈ લાગી. ભગવાનની કસોટી કરવા તેણે આ ગુનો કર્યો હતો. પણ ભગવાન સજા આપવાને બદલે હસતા હતા. તેણે નક્કી કર્યું કે શ્રીહરિ જેવી નમ્રતા કોઈમાં નથી. વાસ્તવમાં વિષ્ણુ સૌથી મોટા દેવતા છે. પાછા ફર્યા પછી તેણે આખી ઘટના બધા ઋષિઓને સંભળાવી. બધાએ એક મતથી નક્કી કર્યું કે યજ્ઞના મુખ્ય દેવતા તરીકે મુખ્ય ભાગ ભગવાન વિષ્ણુને આપવામાં આવશે.
પરંતુ જ્યારે લક્ષ્મીજીએ ભૃગુને તેના પતિની છાતીમાં લાત મારતા જોયા તો તે ખૂબ ગુસ્સે થઈ ગઈ. પરંતુ તે ગુસ્સે થયો કે ઉદંડને સજા કરવાને બદલે શ્રી હરિએ તેના પગ પકડી લીધા અને ઉલટું માફી માંગવા લાગ્યા. ગુસ્સાથી મહાલક્ષ્મીને લાગ્યું કે તે જે પતિને દુનિયામાં સૌથી શક્તિશાળી માનતી હતી તે કમજોર છે. તેઓ ધર્મના રક્ષણ માટે અધર્મી અને દુષ્ટોનો કેવી રીતે નાશ કરશે?
મહાલક્ષ્મી અપરાધથી ભરાઈ ગઈ અને મન શ્રીહરિ દ્વારા જાગૃત થયું. તેણે શ્રીહરિ અને વૈકુંઠ લોક બંનેનો ત્યાગ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. સ્ત્રીનું સ્વાભિમાન તેના ગુરુ સાથે જોડાયેલું છે. તેમની સામે કોઈએ સ્વામી પર હુમલો કર્યો અને સ્વામીએ વળતો જવાબ પણ ન આપ્યો, આ વાત મારા મગજમાં ઘૂમરાતી રહી. આ જગ્યા રહેવા માટે યોગ્ય નથી. પરંતુ કેવી રીતે છોડવું? શ્રીહરિથી કેવી રીતે દૂર રહેવું? તેણી યોગ્ય સમયની રાહ જોઈ રહેલ હતી.
હિરણ્યાક્ષના ક્રોધથી મુક્તિ મેળવવા માટે શ્રી હરિએ વરાહનો અવતાર લીધો અને દુષ્ટોનો સંહાર કરવા લાગ્યા. મહાલક્ષ્મી માટે આ સમય યોગ્ય જણાતો હતો. તેણીએ બૈકુંઠનો ત્યાગ કર્યો અને પૃથ્વી પરના જંગલમાં તપસ્યા કરવા લાગી.
તપસ્યા કરતી વખતે તેણે શરીર છોડી દીધું. જ્યારે વિષ્ણુ વરાહ અવતારનું કાર્ય પૂર્ણ કરીને વૈકુંઠ પરત ફર્યા ત્યારે મહાલક્ષ્મી મળી ન હતી. તેણે તેમને શોધવાનું શરૂ કર્યું.
શ્રી હરિએ ત્રણેય લોકમાં તેમની શોધ કરી, પરંતુ તપસ્યા કરીને માતા લક્ષ્મીએ મૂંઝવણ કરવાની અનોખી શક્તિ પ્રાપ્ત કરી લીધી હતી. તે શક્તિથી તેણે શ્રીહરિને મૂંઝવણમાં રાખ્યા. અંતે શ્રીહરિને ખબર પડી. પરંતુ ત્યાં સુધીમાં તેણીએ શરીર છોડી દીધું હતું. દૈવી દ્રષ્ટિથી તેણે જોયું કે ચોલારાજના ઘરે લક્ષ્મીજીએ જન્મ લીધો છે. શ્રીહરિએ વિચાર્યું કે તેમની પત્નીએ શક્તિહીન હોવાના ભ્રમમાં તેમનો ત્યાગ કર્યો છે, તેથી તેઓ તેમને પુનઃપ્રાપ્ત કરવા માટે અલૌકિક શક્તિઓનો ઉપયોગ કરશે નહીં.
જો મહાલક્ષ્મીએ માનવ રૂપ ધારણ કર્યું હોય તો પોતાની પ્રિય પત્નીને મેળવવા માટે તે પણ સામાન્ય મનુષ્યની જેમ વર્તન કરશે અને મહાલક્ષ્મીનું દિલ અને વિશ્વાસ જીતી લેશે. ભગવાને શ્રીનિવાસનું રૂપ ધારણ કર્યું અને પૃથ્વી પર ચોલાનરેશના રાજ્યમાં નિવાસ કરતી વખતે તેમણે મહાલક્ષ્મીને મળવાની યોગ્ય તકની રાહ જોઈ.
રાજા આકાશરાજ નિઃસંતાન હતા. શુકદેવજીની આજ્ઞાથી તેમણે સંતાન પ્રાપ્તિ માટે યજ્ઞ કર્યો. યજ્ઞ પછી યજ્ઞશાળામાં ઋષિઓએ રાજાને ખેડાણ કરવા કહ્યું. રાજાએ હળ ચલાવ્યું ત્યારે હળનું ફળ કોઈ વસ્તુ સાથે અથડાયું. જ્યારે રાજાએ તે જગ્યા ખોદી ત્યારે એક પેટીની અંદર એક હજાર કમળ પર એક નાની છોકરી બેઠી હતી. તે મહાલક્ષ્મી હતી. રાજાની ઈચ્છા પૂરી થઈ. છોકરી કમળના ફૂલમાં મળી હોવાથી તેનું નામ ‘પદ્માવતી’ રાખવામાં આવ્યું.
પદ્માવતી નામ પ્રમાણે રૂપવતી અને ગુણવતી હતી. લક્ષ્મીનો અસલી અવતાર. પદ્માવતી લગ્ન માટે લાયક હતી. એક દિવસ તે બગીચામાં ફૂલ ચૂંટતી હતી.
