યાદ આવી ગઈ
--------------
સાંજ પડતાં ચટપટી થવા માંડે.અમે તૈયાર થવા લાગીએ.બરાબર પાંચનાં ટકોરે એ એટલે મારી પત્ની બનીઠનીને,ઠાકોરજીની પાનની બીડી એક મને આપી બીજી એનાં મોંમાં મૂકી,ચંપલ પહેરી કહે કે ચાલો.દરવાજો બંધ કરી નીચે ઊતરી પડતાં.કોક ઓળખીતું મળી જાય તો સામેથી પૂછી લે કે ચોપાટી ચાલ્યાં કે.. હસતાં હસતાં જવાબ આપી દેતો હા જી,જરા આંટો મારવા..
રાજકારણની જેમ જીવનમાં પણ ઉંમરનો સત્તા પલટો થતા,આપણી પસંદગી,માન્યતા, ટેવો થોડીધણી બદલાઈ જાય છે.મારું પણ એવું જ થયું. સવારે આંખ ખૂલતાં મારી નજર સૌ પ્રથમ રસોડામાં દોડે એ શું કરે છે તે જોવામાં, અને બપોર ખરી પડતાં ઘરની બહાર નીકળી પડવાની ઈચ્છા.હવે તો એ આદત અથવા એક અજગર જેવું વળગણ મને વીંટળાઈ વળ્યું છે.
રસ્તે ચાલતાં જરુર પુરતું બોલીએ. તૂટક છૂટક વાતો કરતાં ચોપાટીની પાળીએ બેસી જતાં.જોયા કરતો રાખોડી,ઝાખું ગુલાબી,રતાળું રંગનું આકાશ, અસ્મિતા વગરનો સૂરજ,ઉછળતો દરિયો માનવ,પક્ષીઓની ચહલપહલ અને આ બધાંની વચ્ચે પાણીમાં તર્યાં કરતી નાની માછલી જેવાં સ્મરણો ક્યારેક ડોકિયાં કરી જાય ખરાં.
રાહ જોતો શીંગચણાવાળો ભૈયો હસતો હતસો પાસે આવીને ઉભો રહે. ખબર અંતર પૂછે,હાથમાં શીંગ લઈ,તેનાં ફોતરાં કાઢી, ચણા શીંગમાં ભેળવી, કાગળની બે પૂડીમાં નાખી અમને હસતાં હસતાં આપી કહે કે લો કાકા ગરમાગરમ શીંગચણા.. હસતાં હસતાં પૂછી લઉં, " કિતના હુઆ'
" કાકા સિર્ફ પાંચ રુપિયા" " ક્યા એક પર એક ફ્રી નહીં " કહેતાં એનાં પૈસા આપી દેતો અને તે ગરમાગરમ શીંગચણાનો લહેકો મારતો આગળ નીકળી જતો. બાજુમાં મોગરાની વેણી અને ગુલાબનાં ફૂલોનો ગુચ્છો લઈ એક છોકરો ઊભો રહેતો ચૂપચાપ.એ નહીં પણ એનાં ફૂલોની સુગંધ મહેંકતી.સાંજ સુધીમાં તો એની છાબડી ખાલી થઈ જતી. મને પણ મોગરાની વેણી અને ગુલાબનું ફૂલ લેવાની ઈચ્છા થઈ જતી પણ મારી પત્નીની કરમાયેલી નજર જોઈ ઈચ્છા મરી પરવારતી, અને યાદ આવી જતી વીતેલાં જમાનાની ઝલક. જે દિવસે ગુલાબનું ફૂલ કે ગજરો લઈ જતો તે રાત ભલેને અમાસની હોય, પણ અજવાળી થઈ જતી અને તરડાયેલાં હોઠો પર વસંતની કૂંપળ ખીલી ઊઠતી!
રોજની જેમ આજે પણ હું તૈયાર થઈને ઊભો હતો ત્યાં રસોડામાંથી બૂમ સંભળાઈ , " સાંભળો છો કે? " " બોલ, શું વાત છે?" " એમ કરો આજે મારાથી અવાશે નહીં..જરા પગ કમ્મર દુખે છે.તમે જઈ આવો.." " હું એકલો તને મૂકી ને?"
" કેમ? તમને એકલાં જતાં ડર લાગે છે?"
" હા, ડર લાગે છે." કહી ખૂરશી પર બેસી ગયો. ચાનો ગ્લાસ હાથમાં પકડી સોડામાંથી બહાર આવી મારી સામે સોફા પર બેસી. "ચાલશે, આજે છૂટ્ટી.. ઘરમાં બેઠાં બેઠાં તારું મોં જોઈશ " હસતાં હસતાં મેં કહ્યું. ચાનો ઘુંટડો ભરતાં તેને શરમીલું સ્મિત કરતાં કહ્યું, " હવે જતાં હોવ તો જાવને. નકામો ભાવ ખાવ છો. અને એક કામ કરજો શીંગચણાની પૂડી લેતા આવજો.ઊભા થાવ અને જાવ ,અને નહીં જાવ તો મારીકસમ."
" તમારાં હાથમાં અજબનું શસ્ત્ર આવી ગયું છે, વાતવાતમ કસમ અને આંસું.."
ઊભા થતાં મેં કહ્યું.
" પાછા ટેક્ષીમાં જજો. " "ઠીક છે" કહી દાદરો ઊતરી મુખ્ય રસ્તા પર આવી સાધન કરી પહોંચ્યોં.
હજી તો પાળી પર બેસવા જાઉં છું ત્યાં જ શીંગચણાવાળા ભૈયાજી એ બે પડીકાં આપતાં પૂછ્યું કે માજી કેમ નથી આવ્યાં અને મને મોડું કેમ થયું.હસતાં હસતાં બોલીને સામેવાળાનું દિલ જીતવામાં આ લોકો હોંશિયાર હોય છે.મેં પડીકા ખિસ્સામાં મૂક્યાં.આ જોઈ તેણે કહ્યું કે કાકા આજ તેનાં તરફથી ફ્રી. આ પૂડી ફ્રી કહી મારાં હાથમાં પકડાવી આગળ ગયો.
કોણ જાણે કેમ આટલી બધી ભીડ, કોલાહલ,છતાં મને એકલતા ડંખતી હતી.હું કોઈ અજાણ્યા ગામે આવ્યો છું, એવો અહેસાસ થયા કરતો હતો. અથવા રોજની આદતથી ટેવાયેલો હું આજે બદલાયેલી મારી માનસિકતાથી અકળાઈ રહ્યો હતો. મારી બાજુમાં ઊભેલાં ફૂલવાળા છોકરા તરફ નજર ગઈ. એની છાબડીમાં એક જોડી ગુલાબનું ફૂલ પડ્યું હતું. બેત્રણ જુવાનીયા ફૂલનો ભાવ સાંભળીને ભડકી ગયાં. પચાસ રુપિયા જોડી?!.. મને પણ અચરજ થયું ! પાંચ રુપિયે જોડીમાં વેચાતું ફૂલ પચાસ રુપિયે? મેં પૂછ્યું હસતાં હસતાં.છોકરાએ કહ્યું કે કાકા,આજે બજાર ગરમ છે ,આજે વેલેનટાઈન ડે છે..
એટલે?
એટલે..પ્રેમીઓ એકબીજાને ફૂલ આપે..
કહી ઘડિયાળ જોવા લાગ્યો.
કેમ બહુ ઉતાવળમાં છે?
હા કાકા,મારે પણ જવાનું છે ..
મને પણ વિચાર આવી ગયો કે લાવ હું પણ મારી પત્નીને ફૂલ આપી સરપ્રાઈઝ આપું! ચાલ, મને આપી દે આ ફૂલ કહી મેં પચાસની નોટ આપી. તે મને જોતો જ રહ્યો! કેમ શું થયું? કાકા,તમને જોઈએ છે? કોના માટે? શું કાકી માટે? એક શ્વાસે બોલી નાખ્યું. મેં હસતાં હસતાં કહ્યું હા. કેમ ન અપાય?
વાહ કાકા! કહી સરસ મજાનું ફૂલનું પેકીંગ કરી મને આપ્યું.પૈસા પણ પરાણે લીધાં.ધીમેથી કોઈ ના જૂએ તેમ મારાં ઝભ્ભાનાં ખિસ્સામાં મૂકી દીધું.શીંગચણાંનાં તેમજ ફૂલનું પડીકાને લીધે ખિસ્સું ફૂલી ગયું હતું. પેલો ફૂલવાળો છોકરો મરકતો મરકતો ચાલ્યો ગયો અને હું શીંગચણાનું પડીકું ખોલી એક એક કરીને ચાવતો ગયો અને હું પણ પહેલાં પહેલાં પ્યારનાં મોજાંની જેમ સ્મરણની નાવડીમાં જોલાં ખાવાં લાગ્યો.. મને ભાન પણ ના રહ્યું કે હું જાહેર રસ્તાની પાળી પર બેઠો છું.મારું જાણીતું માનીતું ગમતીલું ગીત ગુણગુણવા લાગ્યો - મારાં ભોળા દિલનો હાય રે શિકાર કરીને..અને ફરી વળી મારી આસપાસ રંગીલા દિવસોની સોનેરી મીઠી યાદોની સરગમ..
કાકા..ક્યાં ખોવાઈ ગયા છો
પાંચદસ મિનિટ પહેલાં ફૂલોનાં ભાવતાલ કરી ગયેલો છોકરો મને પૂછી રહ્યો હતો. હું ચમક્યો,મારકણું સ્મિત કરી તેને જોઈ રહ્યો.ફરી પૂછવા લાગ્યો કાકા પેલો છોકરો ક્યાં ગયો?
તે તો ગયો ..!
તેનાં મોં પર નિરાશા સૂર્યાસ્ત થતા સૂરજ જેવી ફરી વળી. તેનો ઉદાસ ચહેરો જોઈ મારો ઈશ્કી મિજાજ છોડી ગંભીર થઈને મેં પૂછ્યું કે શી વાત છે.
તેની વાતનો સાર એ હતો કે ગુલાબનું ફૂલ એને આગળ ના મળ્યું.ક્યાંય ફૂલો નથી.એનાં ખાલી હાથ મજાક બની જશે એમ કહી વિચારોમાં ખોવાઈ સાગરમાં ડૂબતો સૂરજ જોવા લાગ્યો.
ઠીક છે કાકા કહી તે આગળ જવા લાગ્યો.મેં એને બૂમ પાડી મારી પાસે બોલાવી હસતાં હસતાં ચહેરે ખિસ્સામાંથી કાઢી ગુલાબનું ફૂલ આપ્યું તેના હાથમાં.કશું બોલે,પૂછે એ પહેલાં કોયલનાં ટહુકા સમો સ્વર ફરી વળ્યો હાય જાનુ અને તે લાવણ્યમય છોકરી તેને વળગી પડી.. અને હું એક અણજાણ વ્યક્તિની જેમ ત્યાંથી પવનની લહેરની જેમ સરકી ગયો.
વિચારો,શમણાં,કિસ્મત,નાં પરપોટાં મારી આસપાસ સાગરનાં મોજાંની જેમ ઉડતાં, ફૂટતાં અને હું ઘરે પહોંચ્યો.દરવાજો બંધ હતો.બાજુવાળાની છોકરીએ ચાવી આપતાં કહ્યું કે મારી પત્ની મંદિરેથી આઠ વાગે આવશે. અમારો સમય પણ લગભગ આજ હતો પાછો આવવાનો. દરવાજો ખોલી, અર્ધ ખૂલ્લો રાખી
ઘરમાં દાખલ થયો.ખૂરશી પર બેસી પંખાની હવા ખાવા લાગ્યો અને ફરી પાછો મીઠાં સ્મરણોમાં ખોવાઈ ગયો સૌની જેમ. ક્યારે આવ્યાં? ઝભ્ભો પણ કાઢ્યો નથી?
હમણાં જ આવ્યો. મેં હસતાં હસતાં કહ્યું
પણ તમે સજીકરી ક્યાં ગયા હતાં ? આશ્ચર્ય પામતાં મેં પૂછ્યું, આજે તો નવી દુલ્હન જેવી લાગે છે,લાલ સાડી,માથે વેણી ચહેરા પર ગુલાબી સ્મિત મેં ઊભા થતાં કહ્યું. તેનાં ગોરા મુખડાં પર લજ્જાનાં સેરડાં પડી ગયાં . એક મિનિટ કહી તેને થેલીમાંથી ગુલાબનું ફૂલ કાઢી મને આપતાં કહ્યું હેપી વેલેનટાઈ ડે
અને હું ફાટી આંખે જોઈ રહ્યો. સ્વસ્થ થતાં મેં ખિસ્સામાંથી શીંગચણાનાં બે પડીકા કાઢ્યાં. પડીકા સાથે બે પાંખડી ગુલાબનાં ફૂલની નીકળી અને તે આશ્ચર્ય પામી.મેં હસતાં હસતાં કહ્યું કે મેં પણ લીધું હતું ગુલાબનું ફૂલ તારા માટે આ ઉંમરે પણ..
પણ શું ?
અને મેં આખી વાતનો પથારો પાથરી દીધો ચાંદની રાતની હાજરીમાં..
પ્રફુલ્લ આર શાહ
Oct.
