ભાગ્યશાળી
સ્ત્રી જગતજનની માટે એમ કહેવાય છે કે, સ્ત્રી યુવાવસ્થામાં ગૃહલક્ષ્મી, પ્રોઔધાવસ્થામાં જીવનસંગીની અને વૃદ્ધાવસ્થામાં પરિચારિકા હોય છે. આવી એક બાળકોનો ઉછેર કરનાર માતા સ્વીટીના જન્મદિવસ નિમિત્તે, હેપ્પી બર્થડે ટુ યુ, હેપ્પી બર્થ ડે ટુ યુ...' કહીજન્મદિવસની શુભેચ્છાઓથી ભરેલું આ ગીત હજી તો પલંગ પર સૂઇ રહી હતી ને સ્વીટીના કાનમાં જાણે અમૃતમય વરસાદનો છંટકાવ કરી રહ્યું હતું. જ્યારે તેણે આંખો ખોલી તો જોયું કે પુત્ર અને પુત્રી હાથમાં ભેટ સોગાદ લઈને તેની સામે ઉભા હતા, પતિ પાસે લાલ ગુલાબનો સુંદર ગુલદસ્તો હતો અને સાસુના ચહેરા પર પ્રેમાળ સ્મિત હતું.
સૌનો ઉત્સાહ જોઈને જ્યોતિ ઉતાવળે ઊભી થઈ. જેવી તે ઉભી થઈ, બંને બાળકો તેને વળગી પડ્યા, જ્યારે તેણે 'હેપ્પી બર્થ ડે મમ્મી' કહીને ગિફ્ટ આપી ત્યારે તેણે બંનેને ખૂબ પ્રેમથી ચુંબન કર્યું. પછી આગળ જઈને સાસુના ચરણ સ્પર્શ કર્યા.
"તને જન્મદિવસની ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ દીકરી, આમ જ સદાય ખીલતી રહો..."
"બસ મા, તે ખીલે ત્યાં સુધી ઠીક છે, ગમે તેમ કરીને તેને ફૂલ આપવા માટે આશીર્વાદ ન આપશો, આજકાલ તેનું ફૂલ ખૂબ જ વધી રહ્યું છે..."
જ્યારે પતિએ કટાક્ષ કર્યો, ત્યારે સાસુએ તેને પાછળ ધકેલી દીધો, તેને ઠપકો આપ્યો અને પ્રેમથી જ્યોતિને તેના હાથમાં ભરી લીધી. "ચાલો દૂર જઈએ, મારી વહાલી વહુએ ધ્યાન ન આપ્યું."
ત્યારબાદ પતિએ શુભેચ્છા પાઠવતા તેણીને ગુલદસ્તો આપ્યો. "ખાલી ગુલદસ્તાથી કામ નહીં ચાલે સાહેબ," સ્વીટીએ કહ્યું.
"હું પણ નહીં ચલાવું, મેડમ, મેં પણ સંપૂર્ણ તૈયારી કરેલ છે. આજનો આખો દિવસ તારે નામે છે. મેં કામ પરથી રજા લીધી છે. હવે બધા તૈયાર થઈ જાઓ, આપણે બધા એક રિસોર્ટમાં જઈએ છીએ, આખો દિવસ ત્યાં રહીશું અને જન્મદિવસની મજા માણીશું.
આ સાંભળીને બધા ચિલ્લાયા અને આખો રૂમ રમૂજી અવાજોથી ગુંજી ઉઠ્યો.
“પણ તને આટલો બધો પરસેવો કેમ કરે છે જ્યોતિ ?” પતિએ પૂછ્યું ત્યારે તેને ખરેખર લાગ્યું કે તેનું શરીર પરસેવાથી ભીનું થઈ રહ્યું છે. અને પછી તે તરત જ તેના સપનાની દુનિયામાંથી બહાર આવી ગઈ. તેને લાગ્યું કે તેનો શ્વાસ રૂંધાઇ રહ્યો છે. અરે તે ફરી સપના જોવા લાગી !
તે જે જોઈ રહી હતી તે તેના આખા પરિવારનું સપનું હતું... તેને જે પ્રેમ અને લાડ મળી રહી હતા તે તેનું સપનું... હા, સ્વપના પણ સાચા થતા હોય છે. તેના સ્વપના પણ સાકાર થયા હતાં. બાળકો, પતિ અને સાસુ તૈયાર થવા ગયા ત્યારે સ્વીટી ફરીથી પલંગ પર આડી પડી. જ્યારે તેણે મારી આંખો બંધ કરી, ત્યારે જેના મગજમાં વાર્તા રમી રહી હતી તે, એક અનાથ છોકરીની હતી, સામે ફરતી ગઈ.
માતા વર્ષો પહેલા જ દુનિયા છોડી ગઈ હતી, દસ વર્ષ પહેલા પિતાનું નિધન થતા જ સ્વીટી દુનિયામાં સાવ એકલી બની ગઈ હતી.ના કોઈ આગળ ના કોઈ પાછળ... તેની પિતરાઈ બહેન ઉમાએ તેના પર દયા કરી અને તેને તેના ઘરે લઈ આવી. તેને દયા કહો કે સ્વાર્થ, તેની તેનેખબર ન હતી, તેણીને કે સમયે જ સુવાવડ થયેલ અને બાળકનો જન્મ થયો હતો, એકલા બાળકનું ધ્યાન રાખવાનું હતું. વિચારતી હતી કે આ કામ માટે માટે ફુલ ટાઈમ કોઇ આયાબેન રાખવી તેના કરતાં તેની અગિયાર વર્ષની માસૂમ સ્વીટીને રાખવી તેને યોગ્ય લાગ્યું હશે.
સ્વીટી તેની પરિસ્થિતિથી બરાબર વાકેફ હતી, તેથી તેણે ઘરમાં પ્રવેશતાં જ શાંતિથી બહેનનું ઘર સંભાળ્યું. બહેનનો તેણી તરફનોવ્યવહાર શુષ્ક હતો પણ ખરાબ પણ નહોતો. બહેન નિરાંતે બેઠેલા બાળકને લાડ લડાવતી, જો તે રડે તો તેની ઊંઘ હરામ થઈ જતી. ઘરની જવાબદારીમાંથી મુક્ત થઈ બહેન, ભાઈ-ભાભી સાથે ફરવું, હસવું અને ગપસપ કરવું અને ઘરના કામકાજ કરવું એમ સ્વીટી મશીન જેવી બની ગઈ.
દિવસો આમ જ વીતતા રહ્યા અને અગિયાર વર્ષની સ્વીટી ક્યારે એકવીસ વર્ષની થઈ તેની ખબર જ ન પડી. આમ જીવનના ઘણા સારા વર્ષો વીતી ગયા, પણ કેટલાંક દિવસોથી તેને લાગતું હતું કે તેના બનેવી તેની ખૂબ કાળજી લેવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યા હતા. એક દિવસ તેમણેએકાંતમાં સ્વીટીને કહ્યું, 'આપણે બંને ફરવા જઈએ ત્યારે હું તને પણ લઈ જવા માંગુ છું, પણ તારી બહેન ઈચ્છતી નથી. મને આ ગમતું નથી, આખરે તું મારી પોતાની છે, અજાણી નથી... હું તને અલગથી ટૂર પર લઈ જઈશ, બસ તારી બહેનને કહું નહીં. આનાકાની કરતાં તેણે બહેનને આ વાત કહી અને બસ, બનેવીને કંઈ થયું નહીં, પણ બહેનનું વર્તન તેના પ્રત્યે સાવ બદલાઈ ગયું.
બહેન-બનેવીની હાજરીમાં તે તેના પર એવી રીતે નજર રાખતી હતી કે જાણે તે તેને ક્યાંક લઈ જશે. બહેનના અસંસ્કારી વર્તન પરથી સ્પષ્ટ જણાઈ આવતું હતું કે તે હવે તેને માટે અયોગ્ય બની ગઈ છે. સ્વીટી પણ સમજી ગઈ હતી કે હવે આ ઘરમાં રહેવું તેના માટે જોખમથી મુક્ત નથી.
એક દિવસ બહેનનો એક બહેનપણી ઘરે આવનાર હતી. બહેને તેને આગલી રાતે કહ્યું હતું કે નાસ્તો શું બનાવીશ. સવારે તે વહેલાતૈયાર થઈ ગઇ અને કામ કરવા લાગી. બહેનની સહેલી આવેલ હતી. બંનેમાં ખૂબ હાસ્ય અને મજાક મસ્તી ચાલી રહ્યા હતા, વાતો પરથી તેમની જૂની યાદો તાજી કરી રહ્યા હતા. બહેનપણી સ્વીટીની રસોઈ કુશળતાના વખાણ કર્યા હતા. તે સમજી ગઇ હતી કે ઘરની સંપૂર્ણ સંભાળ સ્વીટી જ રાખી રહી છે અને તેની બહેનપણી ઘરમાં રાણી બની ગઇ છે. ખબર નહીં કેમ તેની બહેનપણી ના ગયા પછી બહેનની જીભ એકાએક ખૂબ મીઠી થઇ ગઇ, તે તેની પાસે બેઠી અને બોલી, 'સાંભળ સ્વીટી, તારું તો નસીબ ખુલી ગયું છે. મારી સહેલી એના મોટા ભાઈના સંબંધની તારી સાથે કરવા વાત કરી ગયેલ છે. તેમનો પોતાનો રેડીમેઇડ કપડાનો શોરૂમ છે. સારી કમાણી કરે છે. તેમને કોઈ દહેજ પણ્ નથી જોઈતું, તેઓને તમારા જેવી સાદી છોકરી જોઈએ છે, જે તેમના ઘરનું ધ્યાન રાખી શકે. તે પોતે વિધુર છે, તેની પત્નીને ગુજરી ગયાને ચાર વર્ષ થયા છે, તેનો આઠવર્ષનો પુત્ર પણ છે, જે હોસ્ટેલમાં રહે છે. તારા માતા-પિતા મૃત્યુ પામ્યા છે, તું તે ઘરમાં રાણી તરીકે રાજ કરીશ.
જીવનમાં પહેલીવાર સ્વીટીએ પોતાના સંબંધ વિશે સાંભળ્યું હતું, પણ તેનામાં કોઈ ઉત્સાહ નહોતો. તે જાણતી હતી કે લગ્નના નામે તેનું ઘર બદલાઈ જશે, તેની જવાબદારીઓ વધી જશે, પરંતુ તેની સ્થિતિ એવી જ રહેશે. તેમ છતાં તે ના પાડી શકી નહીં. ના પણ કેવી રીતે કહી શકે, તેના જીજાજીનો લંપટ વાસનામય ચહેરો સામે આવતાં જ તેને કૂવામાં કે ટ્રેનની સામે કૂદી પડવાનું મન થતું, તેના કરતાં બીજા ઘરમાં કામ કરવામાં ખોટું શું છે ?
ગાયની જેમ સ્વીટી એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ જવા માટે મુક્ત થઈ, બીજી જગ્યા પર તેને કાયમ માટે બંધાઇ જવાનું હતું. તેણીને બાર વર્ષ અગાઉ વિધુર થયેલ વર સાથે રહેવાની કોઈ ઇચ્છા નહોતી. સુહાગ રૂમમાં એક નિર્જીવ શબની જેમ બેઠો હતો, જ્યારે તેની નજર બાજુના સ્ટૂલ પર મૂકેલી ફોટોફ્રેમ પર પડી. તે એક નાના છોકરાનો ફોટો હતો. તેને જોઈને સ્વીટી ચોંકી ગઈ. આ એ જ ચહેરો છે જે તે તેના સપનામાં જુએ છે, તેના પુત્ર તરીકે... મને ખબર નથી કે તેની આંખો કેમ ચમકી. તે ફોટો જોઈ રહી હતી, જ્યારે તેનો પતિ સુકેશ ગંભીર, સૌમ્ય છબી સાથે રૂમમાં આવ્યો, તેની આંખોમાં સ્વીટીને વાસના નહોતી દેખાઇ પણ પોતાના માટે આદર જોયો. હાથમાં ફોટોફ્રેમ જોઈને તેણે કહ્યું, 'આ મારો દીકરો દિપ છે, તે હોસ્ટેલમાં રહે છે.'
'પણ તે હોસ્ટેલમાં રહેવા માટે તો હજી બહુ નાનો છે. તમે તેને આપણી સાથે કેમ ન રાખી શકીએ ?'
'હું આખો દિવસ ઘરની બહાર જ રહું છું, સંભાળી શકતો નથી એટલે...'
'પણ હવે તો હું છું ને , તમે ઘરે લઈ આવો... કાલે જ...',સુકેશને જે સત્તાધારી અવાજ સાથે સ્વીટીએ આ વાક્ય કહ્યું તેનાથી અભિભૂત થઈ ગયો. તેની આંખોમાં પ્રકાશનો ઉદ્દભવ થયો હોય તેમ તેને લાગ્યું. નવી પત્નીએ હનીમૂન માટે પૂછ્યું તો પણ ! તેના જીવનની સૌથી મોટી ખુશી. ક્યાંક જવાને બદલે બંને પંચગની પહોંચ્યા અને પુત્રને ઘરે લઈ આવ્યા.
સ્વીટી ભલે જન્મ આપનાર બાળકની માયા નહોતી,પરંતુ તેણે પહેલા જ દિવસે તેણી માતા બની ગઈ હતી. હવે તે સમજી રહ્યો હતો કે આ લગ્ન સમાધાન નથી પણ એક સાચું લગ્ન હતું. જેના સંકેતો તેને સપનામાં પણ મળી રહ્યા હતા. પરંતુ આ પરિવારમાં ન તો સસરા હતા, ન તો પુત્રવધૂ હતા જેઓ વારંવાર સપના જોતા હતા.
સારું, મા-દીકરો જલ્દી જ ખૂબ ભળી ગયા, સ્વીટીનું ખોવાયેલું હાસ્ય તેની સાથે પાછું આવ્યું. સુકેશ પણ આ જોઈને ખૂબ ખુશ અને સંતુષ્ટ થયો. અનેક આશંકાઓ અને સમાધાનો સાથે શરૂ થયેલું વૈવાહિક જીવન ધીમે ધીમે ત્યાં પ્રેમ અને અધિકાર ફૂટવા લાગ્યો. હવે એ પરિવાર સ્વીટીની મજબૂરી નહીં, હસતું-રમતું ઘર બની ગયું હતું, જેના માટે તે તેની બહેનને ખૂબ પ્રાર્થના કરતી.
એક દિવસ સુકેશ શોરૂમમાંથી ખૂબ ઉદાસ થઈને પાછો ફર્યો. સ્વીટીએ પૂછ્યું, 'શું વાત છે, તું બહુ અસ્વસ્થ લાગો છે?'
'અસ્વસ્થ નથી, માત્ર ઉદાસ છું. મેં તને નાસિકમાં રહેતા મારા કાકા વિશે કહ્યું હતું ને ?
'હા, જેની સાથે તમને ખૂબ લગાવ છે.'
હા, તેનો દીકરો તેને અને કાકીને વૃદ્ધાશ્રમમાં મોકલી રહ્યો છે. કહે છે કે તે આ બંનેની જવાબદારી ન લઈ શકે.
'ઓહ, બહુ ખરાબ વાત છે' સ્વીટીએ દયાથી કહ્યું.
'હા એ તો છે પણ આપણે શું કરી શકીએ' સુકેશે લાચારી બતાવી.
સ્વીટી થોડીવાર થોભીને બોલી, 'તમે એમ નથી કરી શકતા ? જો તમે ખરેખર તેમને પિતા માનતા હોવ તો બંનેને અહીં લાવો. અમારા ઘરમાં જગ્યાની કમી નથી અને અમારા દિલમાં પણ નથી... અહીં તેઓ આરામથી રહી શકશે.
સ્વીટીનો પ્રસ્તાવ સાંભળીને સુકેશ ઉત્સાહથી ઉભરાઇ ગયો, 'હું એ જ કહેવા માંગતો હતો સ્વીટી, પણ તને કહેતા ડરતો હતો. તેમનાઆવવાથી તને કોઈ તકલીફ થશે ?'
'કેમ પ્રોબ્લેમ, આ ઉંમરે ખોવાયેલા મા-બાપ પાછા મળી જશે એ મારું સદ્ભાગ્ય કહેવાશે.'
ભાવુક થયેલો સુકેશ સ્વીટીને ગળે લગાવે છે, 'તારું હૃદય આટલું વિશાળ છે સ્વીટી, આજે મને ખબર પડે છે, હું દુનિયાની સૌથી નસીબદાર વ્યક્તિ છું કારણ કે મને તારા જેવી પત્ની મળી છે.' સાચા પ્રેમના કિરણોથી, તેના ભૂતકાળનો અંધકાર દૂર થવા લાગ્યો અને સર્વત્ર પ્રકાશ આભા પથરાઇ ગઇ.
બીજે દિવસે, જ્યારે સ્વીટી અને સુકેશ તેમના કાકા અને કાકીને લેવા પહોંચ્યા, ત્યારે સ્વીટી તેમને જોઈને ચોંકી ગઈ. કાકા-કાકીના ચહેરા સપનામાં જોયેલા સાસુ-સસરા સાથે મેળ ખાતા હતા. આ દૈવી ચમત્કાર સામે તેણીએ નમન કર્યું. 'હે ભગવાન, તમે મને જે કુટુંબ બતાવતા હતા તે એક પછી એક પૂર્ણ થઈ રહ્યું છે, પ્રેમાળ અને આદરણીય પતિ, પ્રેમાળ પુત્ર, પ્રેમાળ સાસુ અને સસરા...'
કાકા-કાકીના આગમનથી ઘરમાં ભારે ઉત્તેજના ફેલાઈ ગઈ હતી.કાકી બળજબરીથી સ્વીટીને રસોડામાંથી બહાર લઈ ગયા અને તેનું મનપસંદ ભોજન બનાવ્યું, તેના માથામાં તેલથી માલિશ કરી આપી. ખબર નહીં તે તેને શું અને શું કહેતી હતી. તેને તેની માતાનો આવો સ્નેહ પહેલીવાર મળી રહ્યો હતો. કાકા અને કાકીએ ઘરની ખૂબ કાળજી લીધી હતી, તેથી સ્વીટીએ તેના પતિને વ્યવસાયમાં મદદ કરવાનું શરૂ કર્યું. ત્યાં પણ તેનો હાથ અડતાની સાથે જ દિવસ બમણો અને રાત ચારગણી આગળ વધતી ગઈ. સુકેશે પણ ઘર અને બિઝનેસના તમામ નિર્ણયો તેની સલાહ લઈને લેવાનું શરૂ કર્યું. સ્વીટી નામની એક અનાથ અસહાય છોકરી આજે ભાગ્યશાળી લક્ષ્મી બનવાનું સન્માન મેળવી રહી હતી. તેને જીવનમાં તે બધું જ મળ્યું જેનું તેણે ક્યારેય સ્વપ્નેય વિચાર્યું પણ ન હતું. પણ તેની આંખો દીકરીની રાહ જોતી હતી.
શોરૂમનો ચોકીદાર થોડા દિવસોથી ફરજ પર આવતો ન હતો તેથી તેની શોધખોળ હાથ ધરવામાં આવી હતી. ખબર પડી કે પતિ-પત્ની કુળદેવીના દર્શન કરવા જતા હતા. બસને રસ્તામાં અકસ્માત નડ્યો હતો. બંનેનું ઘટનાસ્થળે જ મોત નીપજ્યું હતું અને ચાર વર્ષની દીકરી હોસ્પિટલમાં છે, જેની જવાબદારી કોઈ સંબંધી લેવા માગતું નથી. સ્વીટીએ આ વાત સાંભળતા જ તેનું દિલ ભરાઇ ગયું, તે સીધી હોસ્પિટલ દોડી ગઈ...સુકેશ પૂછતો રહ્યો, 'આટલી ઉતાવળમાં ક્યાં જવું છું?'
‘તમારી દીકરીને લેવા.’ સ્વીટીએ અટક્યા વિના કહ્યું.
'દીકરી... કઈ દીકરી, કોની દીકરી?' સુકેશને કંઈ સમજાયું નહીં.
'અમારી દીકરી, જેની હું આટલા સમયથી રાહ જોઈ રહી હતી, હું પાછી આવીને તમને બાકીની વાત કહીશ.' સુકેશને મૂંઝવણમાં મૂકીને તે હૉસ્પિટલમાં ગઈ, કારણ કે તેનું હૃદય જાણતું હતું કે તેણે જે દીકરીને જોઈ હતી તે બીજી કોઈ નથી. તેનું સ્વપ્ન. દીકરી ઘરે આવતા જ સ્વીટીનોસંસાર આજે પરિપૂર્ણ થઈ ગયો હતો. જેમ પક્ષી સળકડીઓ ઉમેરીને માળો બનાવે છે, તે જ રીતે તેણે પોતાનો પરિવાર વસાવ્યો હતો. અનાથત્વની બધી યાદો અદૃશ્ય થઈ ગઈ હતી અને વર્તમાન પ્રેમ અને સંબંધથી ભરેલો હતો.
આજે તેનો જન્મદિવસ હતો. સૂર્યદેવ તેજસ્વી કિરણો સાથે તેની બારી પર પછાડીને તેને અભિનંદન આપી રહ્યા હતા. ઊંઘમાં કાનમાં અમૃત જેવો લય ઓગળી રહ્યો હતો, 'હેપ્પી બર્થડે ટુ યુ, હેપ્પી બર્થ ડે ટુ યુ.' તે આંખો બંધ કરીને તે મધુર સંગીતનો આનંદ માણી રહી હતી, કારણ કે તે જાણતી હતી કે, આજે આ કોઈ સપનું નથી પણ તેની વાસ્તવિકતા છે. ખરેખર કહેવામાં આવે છે તે સનાતન સત્ય છે કે, સ્ત્રી પુરુષની સહભાગી, તેના ધર્મની રક્ષક, તેની ગૃહલક્ષ્મી તથા તેને દેવત્વ સુધી પહોંચાડનારી એક રાધિકા છે. આજે સ્વીટી મનના ઉમળકા સાથે ભગવાનનો આભાર વ્યક્ત રહી હતી.
Dipak Chitnis (dchitnis3@gmail.com)✍️✍️✍️
