મિત્રતાની મીઠાશ
તરુણ વયની સ્વરા સાંજે રમત રમીને પાછી આવી ત્યારે ડોરબેલ વાગી બારણું ખોલ્યું તો સામે એક અજાણ્યા યુવકને જોઈને તે આશ્ચર્યચકિત થઈ ગઈ. ત્યાં સુધીમાં તેની માતા સુનીતા અંદરથી બહાર આવી અને દીકરી તરફ જોઇ હાસ્ય સાથે કહ્યું, “દીકરા, આ તારી માતાના મિત્ર અવિનાશ કાકા છે.
હેલો અંકલને. ‘‘હેલો મંમી ફ્રેન્ડ અંકલ" કહીને તે હળવું સ્મિત કરીને પોતાના રૂમમાં પરત ફરી. હું જઈને બેઠો અને કંઈક વિચારવા લાગ્યો. ટૂંક સમયમાં તેનો ભાઈ વિમલ પણ ઘરે પરત ફર્યા. વિમલ સ્વરા કરતાં માત્ર બે-ત્રણ વર્ષ મોટો હતો. વિમલને જોઈને સ્વરાએ પૂછ્યું, "ભાઈ, તમે મમ્મીના મિત્રને મળ્યા?"
“હા મળ્યો, એકદમ યુવાન અને મોહક. બાય ધ વે, બે દિવસ પહેલા પણ આવ્યા હતા. તે દિવસે તું ક્યાં ગઇ હતી." "એ બધું છોડી દો ભાઈ. તમે મને કહો કે તે મંમીનો બોયફ્રેન્ડ છે ને?" તે શું કહે છે, પગલી, તે માત્ર એક મિત્ર છે. એ અલગ વાત છે કે આજે મંમીના બહેનપણીઓજ ઘરે આવતી. આજે પ્રથમ વખત એક છોકરા સાથે મિત્રતા ની વાત મંમીએ કહી હતી." "એ તો હું કહું છું કે તે છોકરો પણ છે અને મંમીનોમિત્ર પણ છે. એટલે કે તે બોયફ્રેન્ડ જ કહેવાય કે નહીં,” સ્વરાએ હસતાં હસતાં કહ્યું." તારા મગજમાં ના કામના વિચારો મનમાં આવે એમ ના કર. તું તારો અભ્યાસ કર,” વિમલે તેને કહ્યું. થોડીવાર પછી અવિનાશ ચાલ્યો ગયો અને સુનીતાના સાસુ તેના રૂમમાંથી બહાર આવ્યા. તેણીએ સહેજ નારાજ સ્વરે કહ્યું, "વહુ શું વાત છે, આ તારો મિત્ર છે. વારંવાર ઘરે આવવું યોગ્ય નથી." “અરે ના મમ્મી, તે બીજી વાર જ આવ્યો હતો અને તે પણ ઓફિસના કોઈ કામ માટેના સંબંધમાં જ આવ્યા હતા.
અરસપરસ લાગણીના ભાવનો સ્વીકાર કરાતા મિત્રતાનો જન્મ થાય છે એકબીજા માટેની લાગણી, પૂર્વ ભવનાં સંબંધના કર્મથી ખીલેલી હોય છે અથવા બની પણ શકે વર્તમાન ભવમાં એકબીજા માટેનો સ્નેહ બંધાતા તથા એકબીજાનો સ્વભાવનો મેળ ખાતા અને અમુક વિચારો એકબીજાને મળતા, મિત્રતાનો પથ ખૂલી જતો હોય છે. કોઈની સાથે મિત્રતા કરવી તે ઘણું સરળ છે પરંતુ તેને નિભાવવા ઘણો ભોગ પણ આપવો પડે છે. મિત્રતા એકબીજાના સુખ દુઃખમાં સહભાગી થાય તેને જ ખરી મિત્રતા કહેવાય છે. બાળપણથી બનતા મિત્રોમાં નિસ્વાર્થ પ્રેમ હોવાથી તે મિત્રતા અતૂટ રહે છે ને જિંદગીભર એકબીજાનો સાથ નિભાવતા પણ હોય છે. જયારે એક મિત્રને દુઃખ પડતા બીજો મિત્ર તેની સાથેકેવો વ્યવહાર કરે છે તેના પરથી મિત્રતાની પરીક્ષા થતી હોય છે. સુનિતા અવિનાશ ની મિત્રતા કાંઇક આ પ્રકારની હોઇ શકે, પરંતુ જ્યાં કોઇના મનમાં વહેમ નામનો કીડો સરવળે ત્યાંથી અનેક સવાલો ઉપસ્થિત થતાં હોય છે.
"પણ વહુ, તું કહેતી હતી કે તારી ઓફિસમાં મોટાભાગે સ્ત્રીઓ છે. જો પુરૂષો હોય તો પણ તેઓ મોટા હોય છે. જ્યારે આ છોકરો તારા કરતાં પણ ઉંમરમાં નાનો છે દેખાઈ રહ્યો હતો." મા, અમે એક જ ઉંમરના છીએ. અવિનાશ મારાથી માત્ર ચાર-પાંચ મહિના નાનો છે. ખરેખર અવિનાશની અમારી ઓફિસમાં બદલી તાજેતરમાં જ થઈ છે. તે પહેલાં પોસ્ટિંગ હેડ ઓફિસ મુંબઈમાં હતું. તેનું વ્યવહારુ જ્ઞાન ઘણું છે. જ્યારે પણ કોઈ મદદની જરૂર પડે ત્યારે તે તરત જ આવે છે. પછી તે ઓફિસમાં ખૂબ જ જલ્દી બંને મિત્રો બની ગયા.
‘‘મમ્મી, આજે મને કહો મારે રાત માટે શું જમવા માટે બનાવું ?” "તને જે યોગ્ય લાગે તે બનાવ વહુ, પણ જુઓ છોકરાઓ સાથે જરૂર કરતાં વધુ બોલચાલ યોગ્ય ન કહેવાય નહીં. હું તો તારા ભલા માટે જ આ કહું છું, વહુ. " મમ્મી, તમે નાહક ચિંતા ના કરો. અવિનાશ ખૂબ જ સરસ છોકરો છે," કહીને હસતી સુનિતા અંદર ચાલી ગઈ પણ સાસુનો ચહેરો ઉદાસ જ રહ્યો. રાત્રે સુનિતાનો પતિ અનુજ ઘરે પરત ફર્યા ત્યારે સાસુએ જમ્યા બાદ અનુજને પૂછ્યું. તેને રૂમમાં બોલાવ્યો અને નીચા અવાજે અવિનાશ વિશે બધું જ કહ્યું. અનુજે માતાને સમજાવવાની કોશિશ કરી, ‘મા આજના સમયમાં સ્ત્રીઓ અને પુરુષોની મિત્રતા એ સામાન્ય બાબત છે. તમે એમ પણ જાણો છો કે સુનિતા કેટલી છે સમજદાર છે. તું શું કામ ટેન્શન લે છે મા?"
‘‘દીકરા, મારી આ ઉંમરે બધી દુનિયા જોઈ છે. કે તેની તું કલ્પના પણ કરી શકતો નથી." સ્ત્રી અને પુરુષની મિત્રતા એટલે અગ્નિનીસાથેની મિત્રતા જેવી છે. તને સમજાવવાની મારી ફરજ હતી તેથી મેં તને સમજાવ્યું. "ચિંતા ના કરો મા, આવું કંઈ નહિ થાય. સારું, હું સૂઈ જાઉં છું,"
અનુજ મા ની નજીકથી ઉભો થયો અને ચાલ્યો ગયો, પરંતુ ક્યાંક માના શબ્દો લાંબા સમય સુધી તેના મગજમાં જ રહ્યા. તે સુનિતાનેખૂબ પ્રેમ કરતો હતો અને તેના પર સંપૂર્ણ રીતે વિશ્વાસ ભરોસો હતો અને ખાતરી પણ હતી. પણ આજે માતાએ જે રીતે તેની પર શંકા વ્યક્ત કરી રહી હતી, તેની એ વાતની અવગણના પણ ન કરી શક્યો. રાત્રે ઘરના બધા કામ પતાવીને સુનિતા રૂમમાં આવી ત્યારે અનુજે તેને પૂછ્યું.ચીડવનારી રીતે કહ્યું, ‘મા આજકાલ કહેતી હતી કે તારે છોકરા સાથે મિત્રતા થઈ અને તે આપણા ઘરે આવે છે.
પતિની લાગણી સમજીને સુનિતાએ પણ એ જ સ્વરમાં જવાબ આપ્યો, "હા તમે જ છો." સાચું સાંભળ્યું. બાય ધ વે, મા પણ કહેતી હશે કે ક્યાંક મારે તેને પૂછવું જોઈએ પ્રેમમાં પડશો નહીં અને હું તમારી સાથે છેતરપિંડી કરવાનું શરૂ કરવાની નથી. , "હા માતાની વિચારસરણી અલગ છે પણ મારી નથી. હું ઓફિસમાં મહિલા સહકર્મીઓ સાથે વાત કરું છું પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી. ચાલો હું કંઈક બીજું વિચારવાનું શરૂ કરું. હું મજાક કરી રહ્યો હતો." "હું જાણું છું અને હું પણ તને પ્રેમ કરું છું" સુનિતાએ પ્રેમથી કહ્યું. "અરે, આ બહાને, આટલા દિવસો પછી મને આ શબ્દો સાંભળવા મળ્યા." અનુજે તેને પોતાની બાહોમાં ભરતા કહ્યું.
સુનિતા હસી પડી. બંને લાંબા સમય સુધી પ્રેમથી વાતો કરતા રહ્યા. સમય આમ જ પસાર થયો. અવિનાશ અવારનવાર સુનિતાના ઘરે આવતો. ક્યારેક બંને બહાર પણ જતા. અનુજને કે સુનિતા પણ વાંધો નહોતો આ ફક્ત મિત્રતા માણી રહ્યો હતા. તેમજ ઓફિસનું કામ પણ આસાનીથી થતું હતું. સુનિતા ઓફિસની સાથે સાથે ઘર પણ સારી રીતે સંભાળતી હતી. આ અંગે અનુજને તેની પત્ની માટે પણ કોઈ ફરિયાદ નહતી. પણ મા વારંવાર દીકરાને અટકાવતી, “આ બરાબર નથી અનુજ. તને ફરી કહું છું હું છું, પત્નીને બીજા કોઈ અજાણ્યા યુવક સાથે આટલું ભળવા દેવું યોગ્ય નથી. "મા ખરેખર સુનિતા ઓફિસના કામમાં જ અવિનાશની મદદ લે છે. બંને એક જ ક્ષેત્રમાં કામ કરે છે અને એકબીજાને સારી રીતે સમજે છે. તેથી સ્વાભાવિક છે કે કામની સાથે સાથે આપણે થોડો સમય સાથે વિતાવતા હશે. આ બાબતે કંઈ કહેવું યોગ્ય નથી લાગતું, મા અને પછી તારી વહુ આટલી કમાણી કરી રહી છે. માતા એ પણ યાદ કરો, જ્યારે સુનિતા ઘરે રહેતી ત્યારે તેને ઘણી વખત ઘર ચલાવવું પડતું હતું. અમારા હાથ જકડાઈ જતા. છેવટે, બાળકોને સારું શિક્ષણ આપી શકાય છે જેથી સુનિતાનું કામ કરવું પણ જરૂરી છે. પછી તે ઘરે લઈ ગયા પછી જો તમે બહાર કામ કરવા જાવ છો તો દરેક વસ્તુ પર રોકટોક પણ સારી નથી લાગતી.
“દીકરા, હું તારી વાત સમજું છું પણ તું મારી વાત નથી સમજતો. થોડું જરા કંટ્રોલ પણ જરૂરી છે દીકરા, નહીં તો પછી પસ્તાવો નહીં થાય ? રસોઇ બનાવતી વખતે માતાએ કહ્યું. "ઠીક છે મા, હું વાત કરીશ" કહીને અનુજ ચૂપ થઈ ગયો. મા દ્વારા એકની એક વાત વારંવાર કહેવામાં આવતી જેને કારણે ક્યાંક ને ક્યાંક મન પર અસર થતી. આની જેમ અનુજ સાથે પણ કંઈક આવું જ થવા લાગ્યું. જ્યારે સુનિતા અને અવિનાશ કામના બહાને શહેરની બહાર જાય ત્યારે અનુજનું હૃદય બેચેન થઈ જતું. ઘણી વખત તે અનુભવતો કે સુનિતાને અવિનાશ સાથે બહાર જવાથી રોકું અથવા ઠપકો આપું. પરંતુ તે તેમ કરી શકતા ન હતો છેવટે, જો તેના પરિવારની કાર ઝપાટાબંધ ચાલતી જતી હતી, તો તેમાંક્યાંક ને ક્યાંક સુનિતાની મહેનત હતી. અહીં પુત્ર પર તેના શબ્દોની અસર જોઈને અનુજ માતા-પિતાએ તેમની પૌત્રો અને પૌત્રીઓ એટલે કે બાળકોને ઉશ્કેરવાનું શરૂ કર્યું.
એક દિવસ બંને બાળકોને બેઠા બેઠા સમજાવવા લાગ્યો, “જુઓ દીકરા, તારી માની મિત્રતા અવિનાશ કાકા સાથે છે તે ખૂબ વધી રહ્યું છે. શું તમે બંને એવું નથી વિચારતા કે મંમી તમને કે અનુજ પોતાનો બધો સમય પાપાને આપવાને બદલે અંકલ સાથે ફરવા જતો છે?
‘‘દાદી જી મમ્મા ફરતા નથી પણ ઓફિસના કામથી જ અવિનાશ કાકા સાથે. તે જાય છે,” વિમલે વિરોધ કર્યો. "મારા ભાઈને છોડી દો, દાદાજી, પણ મને પણ ખરેખર તેની જેવા લાગે છે અવગણવાનું શરૂ કર્યું. આ કાકા ક્યારે અમારા ઘરે કે મંમીને જોજો દૂર લઈ જવું. તે સાચું નથી." “હા દીકરા, હું આ એટલા માટે કહું છું કારણ કે જરા ધ્યાન આપો. તમે મંમીને કહો મિત્રો સાથે નહિ પણ તમારી સાથે સમય વિતાવો. એ દિવસે રવિવાર હતો. બાળકોના કહેવાથી સુનિતા અને અનુજ તેમને બગીચામાં લઈ જવાનું નકકી કરેલ હતું. બપોરની ઊંઘ લઈને, બંને બાળકો તૈયાર થઈ ગયા પણ તેમણે તેમની માતાને ન જોઈ, તો તે તેની દાદી પાસે ગયો, "દાદી, મંમા ક્યાં છે? તમે નથી કહ્યું ?" "તમારી મંમી તો તેના મિત્ર સાથે ગયા હતા." "એટલે અવિનાશ કાકા સાથે?"
"પણ તેમને અમારી સાથે જવાનું હતું. શું અમારી કરતાં મંમીને બોયફ્રેન્ડની કિંમત વધુ છે? શું તેમનું મહત્વનું છે ?" આટલું કહી સ્વરાએ મોં ફુલાવી દીધું. વિમલ પણ ઉદાસ થઈ ગયો. લોખંડ ગરમ જોઈને દાદીમાએ હથોડી જરૂરથી કહ્યું, "હું તો એ જ કહીશ." હું આટલા લાંબા સમયથી કહેતી આવી છું કે મારા બાળકો કરતાં સુનિતા માટે વધુ મહત્વપૂર્ણ છે કે તે બહારનો માણસ બની ગયો છે. તારા પપ્પા કંઈ સમજતા નથી આવે છે."
"મમ્મી પ્લીઝ એવું કંઈ નથી. કોઈ અગત્યનું કામ આવ્યું હશે,” અનુજે કહ્યું. સુનિતાના બચાવમાં કહ્યું. "પણ પપ્પા, દિલ સાચવીને બીજું શું જોઈએ? " કહીને વિમલ ગુસ્સામાં ઉભો થયો અને તેના રૂમમાં ગયો. તેણે દરવાજો ખોલ્યો બંધ સ્વરાએ પણ ગુસ્સામાં કહ્યું, “એવું લાગે છે કેમંમીને અમારા કરતાં અવિનાશ અંકલને વધારે પ્રેમ કરે છે. તે કાકા દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે." તે પણ પગ પછાડતો પછાડતો તેના રૂમમાં ચાલ્યો ગયો. સાંજે જ્યારે સુનિતા પાછી આવી ત્યારે તે ઘરમાં જ હતી. બધાનો મૂડ ઓફ હતો. સુનિતાએ બાળકોને સમજાવવાનો પ્રયાસ કરતાં કહ્યું, “તમારા અવિનાશ કાકાને પગમાં ગંભીર ઈજા થઈ હતી. જેથી હું તેમને હોસ્પિટલ લઈ ગયેલ હતી."
“મા, આજે આપણે કોઈ બહાનું સાંભળવાના નથી. તમે તમારું વચન તોડ્યું છે અને તે પણ અવિનાશ કાકા ખાતર. અમે વાત કરવા માંગતા નથી," બંનેએ ત્યાં ને ત્યાં કહ્યું. ઊભો થઈને ચાલ્યો ગયો. સ્વરા અને વિમલને માતાની અવિનાશ સાથેની આ નિકટતા ગમતી ન હતી. તે પોતાની માતાથી દૂર રહેવા લાગ્યો. ઉનાળાના વેકેશન પછી બાળકો શાળાઓ ખુલી અને વિમલ તેની હોસ્ટેલમાં ગયો. અહીં સુનિતાના સસરાએ પણ આ મિત્રતાનો ઉલ્લેખ તેના માતા-પિતા સાથે કર્યો હતો. સુનિતાના માતા-પિતા પણ આ મિત્રતાના વિરોધમાં હતા. માતાને સુનિતાએ વચનઆપ્યું જ્યારે સમજાવવામાં આવ્યું ત્યારે પિતાએ અનુજને સલાહ પણ આપી કે તેણે આ મામલે સુનિતાને દોષી ઠેરવવી જોઈએ. કડક બનવું જોઈએ અને અવિનાશ સાથે ક્યારેય બહાર ન જવા દેવી જોઈએ આપવું જોઈએ.
આ દરમિયાન સ્વરાની મિત્રતા સોસાયટીના એક છોકરા સુમિત સાથે થઈ. તે સ્વરાથી અને વિમલની ઉંમર કરતા મોટો હતો. તે જુડોકરેટમાં ચેમ્પિયન છે અને ફિટનેસ ફ્રીટ વ્યક્તિ હતો. સ્વરા પણ તેની બાઇક રેસિંગથી ખૂબ જ પ્રભાવિત હતી. હતી. બંને એક જ શાળામાં ભણતા હતા. બંને સાથે શાળાએ જવા લાગ્યા. સુમિત બીજા છોકરાઓ જેવો નહોતો. તે સ્વરાને સારી વાતો કહે છે. તેણીની સ્વ સંરક્ષણની તાલીમ આપી અને સ્કૂટી ચલાવવાનું પણ શીખવ્યું. સુમિતને સ્વરા બહુ ગમતી હતી.
એક દિવસ સ્વરા સુમિતને પોતાની સાથે ઘરે લઈ આવી. સુનિતાએ તેનું સારું સ્વાગત કર્યું. બધાને સુમિત સારો છોકરો ગમતો હતો એટલે સ્વરાને કોઈએ પૂછ્યું નહિ. હવે સુમિત વારંવાર ઘરે આવવા લાગ્યો. સ્વરાનો પણ ગણિતનો પ્રોબ્લેમ હોય તો તે ઉકેલતો અને જુડોકરેટ પણ શીખવતો. એક દિવસ સ્વરાએ સુનિતાને કહ્યું, “મમ્મા, તમે જાણો છો, સુમિત ડાન્સ પણ જાણે છે. છે. તે કહેતો હતો કે તે મને ડાન્સ શીખવશે.
"તે ખૂબ સારું છે. તમે બંને બહાર લૉન પર અથવા તમારા રૂમમાં તમે ડાન્સની પ્રેક્ટિસ કરી શકો છો. "મંમી, તમને કે ઘરમાં કોઈને કોઈ વાંધો હશે ?" સ્વરાએ પૂછ્યું. "અરે ના દીકરા. સુમિત સારો છોકરો છે. તે તમને સારી વસ્તુઓ શીખવે છે. તમે બંને ક્વોલિટી ટાઈમ વિતાવો. તો પછી આપણે શા માટે ચિંતા કરીશું ? બસ આ દીકરાનું સમયનું ધ્યાન રાખજે, સુમિત અને તું ફાલતુ બાબતોમાં સમય ન વિતાવતો. કામ વસ્તુઓ શીખો, રમો, તેમાં ખોટું શું છે ?
"ઓકે થેંક યુ મંમા" કહી સ્વરા ખુશીથી નીકળી ગઈ. હવે સુમિત દર રવિવારે સ્વરાના ઘરે આવતો અને બંને ડાન્સની પ્રેક્ટિસ કરતા. સમય તે આ રીતે ચાલ્યું. એક દિવસ સુનિતા અને અનુજ કોઈ કામ માટે બહાર હતા. સ્વરા દાદી સાથે ઘરમાં એકલી હતી. જ્યારે સુમિત કોઈ કામથી ઘરે આવ્યો હતો સ્વરાએ તેની પાસેથી ગણિતના પ્રશ્નો ઉકેલવા માંડ્યા. દરમિયાન અચાનક સ્વરાએ દાદીના રડવાનો અને બાથરૂમમાં પડવાનો અવાજ સંભળાયો. જ્યારે સ્વરા અને સુમિત બાથરૂમમાં દોડ્યા તો તેઓએ દાદીને જમીન પર બેભાન અવસ્થામાં પડેલા જોયા. સ્વરાના દાદા ઉંચા અવાજે સાંભળતા. તેના પગમાં પણ દુખાવો થતો હતો. કે તેના તે રૂમમાં સૂતો હતો.
સ્વરા ગભરાઈને રડવા લાગી અને સુમિતે તેને ચૂપ કરી. અને ઝડપથી એમ્બ્યુલન્સ બોલાવી. સ્વરાએ તેના મમ્મી પપ્પાને પણ સમાચાર આપ્યા બધું કહ્યું. દરમિયાન, સુમિત ઝડપથી તેની દાદીને નજીકની હોસ્પિટલમાં લઈ ગયો. તેણે પહેલા જ તેના ઘરેથી પૈસા માંગ્યા હતા. જ્યારે તેઓ હોસ્પિટલ પહોંચ્યા ત્યારે તેમણે સમજદારીપૂર્વક દાદીને દાખલ કરાવ્યા અને પ્રાથમિક સારવાર શરૂ કરી. તેમને હાર્ટ એટેક આવ્યો હતો. ત્યાં સુધીમાં સ્વરાના માતા-પિતા પણ હોસ્પિટલ પહોંચી ગયા હતા.
ડૉક્ટરે સુમિતના વખાણ કરીને સુનિતા અને અનુજને કહ્યું, “આ છોકરાએ જે ચપળતા અને સમજણ સાથે તમારી માતાને હોસ્પિટલ લઈ આવ્યો તે પ્રશંસનીય છે. જો થોડું પણ મોડું થયું હોત તો સમસ્યા વધી શકે તેમ હતું અને જીવ પણ જોખમમાં આવી શકે તેમ બનત. સુનિતાએ ઊભા થઈને સુમિતને ગળે લગાડ્યો. અનુજ અને તેના પિતા પણ ભીની આંખે સુમિતનો આભાર માન્યો. બધા સમજી રહ્યા હતા કે આજે બહારથી આવેલો છોકરો તેણે તેના પરિવાર માટે કેટલું મોટું કામ કર્યું છે. પરિસ્થિતિ સુધરવા પર સ્વરાના દાદીને હોસ્પિટલમાંથી રજા આપવામાં આવી. ઘરે પાછાં આવતાં દાદીએ સુમિતનો હાથ પકડીને કર્કશ સ્વરે કહ્યું, “આજે હું તે તારણ પર આવું છું કે, મિત્રતાનો સંબંધ ખરેખર ખૂબ સુંદર છે.
તમે મારો જીવ બચાવ્યો મને આ વાતનો અહેસાસ કરાવ્યો કે દીકરાની મિત્રતાનો અર્થ શું છે. “આ મારી ફરજ હતી દાદીજી,” સુમિતેહસીને કહ્યું. પછી સુનિતાના જોઈને દાદીએ દોષિત સ્વરે કહ્યું, “માફ કરજો. પુત્રવધૂને બેટા મિત્રતા એ મિત્રતા છે, પછી તે બાળકોની હોય કે વડીલોની. તમારું અને અવિનાશની મિત્રતા પર શંકા કરીને અમે મોટી ભૂલ કરી. આજે હું સમજું છું હું કહી શકું છું કે તમારા બંનેની મિત્રતા કેટલી મીઠી હશે. આજ સુધી મને આ સમજ મળી ન હતી.
સુનિતાએ તેની સાસુને ગળે લગાવીને કહ્યું, “મમ્મી, તમે મોટા છો. તમારે મારી કોઇ માફી માંગવાની જરૂર નથી. તમે અવિનાશને ઓળખતા નહોતા એટલે તમારા મનમાં તેના માટે પ્રશ્નો ઉઠી રહ્યા હતા. તે ખૂબ જ સ્વાભાવિક હતું. પણ હું તેને ઓળખતી હતી. તેથી જ કંઈપણ છુપાવ્યા વિના, મેં જેની સાથે મિત્રતાનો સંબંધ બાંધ્યો હતો. એટલામાં દરવાજો ખખડાવ્યો. સુનિતાએ દરવાજો ખોલ્યો તો સામે ફળઅને પુષ્પગુચ્છ લઈને અવિનાશ ઉભો હતો. તેણે ગભરાયેલા સ્વરે પૂછ્યું, “મે સાંભળ્યું છે કે અમ્માજીની તબિયત બગડી છે. તેણી હવે કેમ છે ?
આંખોની નદીને વહેતી રોકી શકે એવું એક બંધન એટલે મિત્રતા...!' મિત્ર, સખી-સખા, ફ્રેન્ડઝ, ભાઈબંધ, ભેરૂ.. આ સબંધ દરેક વ્યક્તિના માટે જીવનનો અભિન્ન અંગ છે. મિત્રતા લોહીના સબંધથી નહીં પરંતુ આત્માના અતૂટ સંબંધથી જોડાયેલ છે.
સુખમાં સદા પાછળ, દુઃખમાં હરહંમેશા આગળ રહે એનું નામ જ ભેરૂ-મિત્ર છે. ત્યારે આવા ભેરૂ, મિત્ર, સખી-સહેલી, ભાઈબંધ. ન હોય ઉંમર કે નાત જાતના ભેદ મિત્રતામાં, ન હોય ભાષા,ધર્મ કે ઊંચ-નીચના ભેદ મિત્રતામાં. ન હોય પશુ,પક્ષી કે મનુષ્યના ભેદ મિત્રતામાં, એ તો જ્યાં મનથી મન મળે ત્યાં મિત્રતા. જયાં દિલ ખોલીને બોલી શકાય તે મિત્રતા, જયાં મન મૂકીને રડી શકાય તે મિત્રતા. જયાં ન હોય તમેની ફોર્માલીટી તે મિત્રતા, જયાં પ્રેમથી દેવાય તુકારો તે મિત્રતા. જયાં તમે જેવા છો તેવા રહી શકો તે મિત્રતા, જયાં હકથી ઝધડી શકો તે મિત્રતા. જયાં મૌન પાછળના શબ્દો ને શબ્દો પાછળ નું મૌન સમજાય તે મિત્રતા, જયાં એકની ખુશી બીજાની ને એક નું દુ:ખ બીજા નું દુ:ખ તે મિત્રતા. જયાં હસી પાછળનું દુઃખ ઓળખાય તે મિત્રતા, જયાં ચહેરો નહીં પણ મન વંચાતું હોય તે મિત્રતા.
"હું તને યાદ કરતી હતી," સુનિતાએ હસીને તેનો હાથ પકડીને કહ્યું. તેણી તેને અંદર લઈ ગઈ. આજે કેટલાંક દિવસો પછી એવો દિવસ હતો કે અવિનાશના ઘરે આવવાથી બધાના ચહેરા પર અને ખાસ કરીને સુનિતાના સાસુના ચહેરા પર એક અજબ પ્રકારની ખુશી વતાઁઇ રહેલ હતી.
એક સાચો દોસ્ત કડવા લીમડા જેવો હોય છે. કડવો અને મીઠો બંને લીમડાના વૃક્ષ માનવને ઉપયોગી છે. તેમ જ કડવો લીમડો સ્વાદે કડવો શરીરે ગુણકારી હોય છે. તેવી મીઠો લીમડો પણ ભોજન બનાવવામાં ઉપયોગી હોય છે જે તનની તંદુરસ્તીને મજબુત કરે છે. તેવી રીતે કડવા લીમડા સમાન મિત્ર તરીકેની કડવા વેણ અને નાની નાની વાતમાં રોકટોક પણ ઉપયોગી નીવડે છે. જે સમયાંતરે ગુણકારી નીવડતી હોય છે. દરેકે દરેક પરિસ્થિતિમાં એક મિત્ર અને અતુટ મિત્રતા એવી છે કે એકબીજાને સાચવી લે તે સાચો મિત્ર. મિત્ર એટલે…..
‘‘નામ વગરનો નાતો, પરંતુ એકબીજાના હૈયામાં સમાતો”
