મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
(વિદ્યાર્થીઓના જીવન ઘડતર માટે ખૂબજ ઉપયોગી પુસ્તક)
નટવર આહલપરા
અનુક્રમ
૪૧) સારી ટેવ
૪૨) વાતચીતની આવડત
૪૩) સંગીત સૌને જીવાડે છે
૪૪) વાંચવાની પદ્ધતિ
૪૫) શિસ્ત.. સંયમ.. ધગશ..
૪૬) વિવેકથી ઉપયોગ
૪૭) પર્યાવરણ સુરક્ષા
૪૮) મારી દિનચર્યા..
૪૯) વિજ્ઞાનથી વિકાસ
૫૦) અંગ્રેજી આંતરરાષ્ટ્રીય ભાષા...
૫૧) મારી માતૃભાષા ગુજરાતી...
૫૨) રાષ્ટ્રભાષા હિન્દી
૫૩) ગણિત...
૫૪) મિત્રો..
૫૫) સંગ તેવો રંગ
૫૬) અમારા પંખી
૫૭) મારું રાષ્ટ્ર, મારો પ્રાણ
૫૮) સુવાચ્ય અક્ષરો..
૫૯) નો ડિપ્રેશન
૬૦) હોંગે કામયાબ..
સારી ટેવ
હું વાંચવા બેસું છું તે જગ્યા, ટેબલ સ્વચ્છ રાખું છું. શરીર ટટ્ટાર રાખી, મનને એકાગ્ર રાખી
સ્વચ્છતાથી અને પ્રસન્ન્તાથી રસપૂર્વક વાચું છું. સારા વિચારો કરું છું. મને બધું જ આવડે છે, મને બધું જ
આવડશે એવા વિશ્વાસથી તૈયારી કરું છું. ત્યારે સાથે સાથે આઇન્સ્ટાઈનનો સુવિચાર પણ દ્રઢ કરું છું. તેઓએ
કહ્યું છે,
‘બાળકને જીવન અને જગતની સુંદરતા સમજવા અને માણવાની કેળવણી પણ મેળવી જોઈએ.
માત્ર ટેકનિકલ પણ મેળવી જોઈએ. માત્ર ટેકનિકલ તાલીમ પામેલ માનવી તો કેળવાયેલા કૂતરા બરાબર જ
રહેશે. આમ અનેક સારી ટેવ કેળવી હુંમારા તમામ કાર્યો નિયમિત, ચોકસાઈ, ખંત અને ધગશથી મારો
વિદ્યાર્થી ધર્મ બરાબર બજાવી કરું છું. મારી સારી ટેવને લીધે મને ઘણાં ફાયદા થયાં છે. મારું જીવન કુટેવથી
નહીં પણ સુટેવથી સુધારી શકાય એવી સમજ મને આવી ગઈ છે.
તમારો આત્મ સાથ આપતો હોય ત્યારે કોઈથી ન ડરતાં – સોક્રેટીસ
---------------------------------------------------------------- ૪૧ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વાતચીતની આવડત
વાતચીતની કેવી રીતે કરવી તે અંગે સલાહ આપી છે ખરી? વાતચીત કરવીએ પણ એક કળા છે,
તેનાથી અન્ય વ્યક્તિઓને આપણી બનાવી શકાય છે, સમજાવી શકાય છે, તેનો ગુસ્સો અને તિરસ્કાર શાંત
પાડી શકાય છે. આ વિશે તમને કોઈએ માર્ગદર્શન આપ્યું છે ખરું? વાચા શક્તિ એ માનવ જીવનનું સર્વશ્રેષ્ઠ
અને સર્વ શક્તિશાળી પાસું છે. બોલતાં પહેલાં મન પ્રસન્ન રાખો અને બોલતી વેળાએ મુખ પર ઓછું સ્મિત
પ્રગટાવો. તમારો અવાજ જેને સાંભળવાનો છે, તે સાંભળી શકે તેટલો જ મોટો રાખજો એથી વધારે મોટો
અવાજ નુકસાનકારક નીવડે છે અને સાંભળનારને પણ કઠે છે. ઘાંટા પાડીને બોલવાનું હંમેશા ટાળો. તમારે
જે કહેવાનું હોય, તે સ્પષ્ટ રીતે ટૂંકાણમાં અને મીઠાશથી કહો.તમારી ભાષા સ્પષ્ટ, સરળ અને પ્રવાહી
બનાવશો તો તે સામી વ્યક્તિના હ્રદયમાં ઉતરી જશે. વાક્ય રચના ટૂંકી સ્પષ્ટ અને અસરકારક હોવી
જોઈએ.
સારું વાંચન, સારા વિચારો. – ડો.મોહનભાઈ પંચાલ
---------------------------------------------------------------- ૪૨ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
સંગીત સૌને જીવાડે છે
પિનાકિનભાઈ બેંકમાંથી નિવૃત્ત થવાના છે. તેઓનું લક્ષ્ય છે કે મારી સંગીત શાળાનો વિકાસ કરવો
છે. જે બાળકો, કિશોર-કિશોરીઓ સંગીત શીખવા આવે છે તેના ઉપર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું છે. મિહિર કેવા
સરસ તબલા વગાડે છે! ગાર્ગી કેવું સરસ ગાય છે! ભારતનું વાયોલીન વાદન ડોલાવી દે છે. કિરણ ગિટાર
વગાડે છે ત્યારે સાંભળ્યા જ કરીએ તેવું થાય છે.
શોભનાના સુગમ ગીતો, ભજનો પણ બહું ગમે છે. મુકેશ હાર્મોનિયમ સરસ વગાડે છે. માધવીનું
સરોદ, મીનાનું મેન્ડોલીન પણ તાન ચઢાવી દે છે. પિનાકિનભાઈ પોતે સુગમ ગાયક પ્રસિધ્ધ છે. તેઓ
તેમના છાત્રોને પીઠ થાબડતા કહે છે.
‘જૂઓ, દુનિયામાં કરોડો લોકો જીવે છે, માત્ર જીવવા ખાતર જીવે છે. કેટલાંય ખાવા માટે જીવે છે તો
કોઈક મરતા-મરતા જીવે છે. તો કેટલાંક પાસે તો કોઈ દિશા જ નથી હોતી. તમે બધા તો નસીબદાર છો કે
તમને નસીબમાં સંગીત મળ્યું છે. સંગીતના સથવારે તમે કેવા તાજા માજા રહો છો. સંગીતથી તમારી
ભણવાની એકાગ્રતા વધે છે. સંગીત આપણાને પણ જિવાડે અને અન્યને પણ જિવાડે છે.
સમય મારો ન્યાયધીશ છે તે કોઈનેય છોડતા નથી. – અમિતાભ બચ્ચન.
---------------------------------------------------------------- ૪૩ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વાંચવાની પધ્ધતિ
વિદ્યાર્થીમિત્રો, હુંઆ રીતે વાંચુ છું તમે પણ ધ્યાન રાખજો.
‘વાંચન એ એક મનોશારીરિક પ્રક્રિયા છે અને તેને પધ્ધતિસરની તાલીમ અને ભૌતિક સુવિધાઓથી વધુ ઝડપી અને પરિણામલક્ષી બનાવી શકાય છે. નીચેના નિયમોનુંપાલનકરવાથી તમે તમારું વાંચન કૌશલ્ય ચોક્કસ વધારી શકશો.
વાંચન કરવા માટેનું સ્થળ પૂરતા હવા-ઉજાસવાળું અને ખુશનુમાં વાતાવરણવાળું હોવું જોઈએ.
વાંચતી વખતે તમારે આરામદાયક રીતે બેસવું
પુસ્તક પર ડાબી બાજુ પરથી અને ઉપરથી પૂરતો પ્રકાશ પડે એ ખાસ જરૂરી છે.
પુસ્તક તમારી આંખથી દસ બાર ઇંચ દૂર રાખો.
વાંચતી વેળાએ તમારી આંખો પટપટાવો. એકીટશે તાકી ન રહો.
ચશ્માની જરૂર હોય, તો વસાવી લો.
આંખ અને મન સ્વસ્થ રાખીને વાંચો.
વાંચવાનો હેતુ નક્કી કરી લો, શુંમેળવવુંછે, તે મગજમાંરાખો અને વાંચતી વેળાએ તે ક્યાં? કેટલુંછે, તે વિચારતા રહો.
પૂરા રસથી, એકાગ્રતાથી અને શ્રદ્ધાપૂર્વક વાંચો.
ધીમે ધીમે વાંચનની ઝડપ વધારો, રોજિંદા મહાવરાથી તમે ઝડપ વધારવા સાથે ગ્રહણ કરવાની માત્રા પણ વધારી શકશો.
સમયનો ઉપયોગ નવું શીખવામાં, જાણવામાં, કામ કરવામાં અને શ્રેષ્ઠતા
પ્રાપ્ત કરવા કરવો. – જમશેદજી તાતા
---------------------------------------------------------------- ૪૪ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
શિસ્ત.. સંયમ.. ધગશ..
મારી સફળતાનું રહસ્ય એ છે કે, શિસ્ત, સંયમ અને ધગશ જેવા સદગુણો મેં મારા જીવનમાં વિકસાવ્યા છે. શ્રધ્ધા અને વિશ્વાસ પણ કેળવ્યા છે. એકાગ્રતા, રુચિ, મહેનત, નિયમિતતા, ઈચ્છાશક્તિ જેવાં ગુણો પણ મેં કેળવ્યા છે. હજી સફળતાના શિખર સર કરવા છે. આજે જ મેં છાપામાં સકસેસ સ્ટોરી વાંચી છે.
‘મારા વહાલા કિશોર – કિશોરીઓ, આઈપીએસ શાલિની એટલે આપણા ગામના બસ કંડકટર મનજીભાઈની દીકરી ૧૪ જાન્યુઆરી,૧૯૮૯ના રોજ જન્મેલી અને મધ્યમવર્ગના પરિવારની દીકરી શાલિનીએ ૨૦૦૪માં એસ.એસ.સી.ની પરીક્ષા અને ૨૦૦૬માં એચ.એસ.સી.ની પરીક્ષા આપી. ૨૦૧૦માં બી.એસ.સી. સાથે ગ્રેજ્યુએટ થઈ. ૨૦૧૨માં એમ.એસસી. કર્યું. દરમિયાન તેણે યુ.પી.એસ.સી. એકઝામની તૈયારી કરી અને તે ૨૮૫ રેન્ક સાથે પાસ થઈ અને તેને આઈપીએસ સર્વિસ ફાળવવામાં આવી છે.
યુપીએસસી પરીક્ષા પાસ કરી લીધા પછી તેણે એક વર્ષમાં સર્વશ્રેષ્ઠ ટ્રેઈનીનો એવોર્ડ મેળવ્યો છે. શાલિની સર્વશ્રેષ્ઠ ઓલ રાઉન્ડ ટ્રેઈની ઓફિસર જાહેર થતાંની સાથે પ્રતિષ્ઠિત વડાપ્રધાનનો રીવોલ્વીંગ એવોર્ડ પણ મેળવ્યો હતો. પોતાની આ સિદ્ધિઓને કારણે શાલિની રાષ્ટ્પતિની હાજરીમાં હૈદરાબાદના સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ પોલીસ એકેડેમીમાં યોજાયેલી પાસિંગ આઉટ પરેડમાં તે સૌના આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની હતી.
એ વ્યક્તિ સુખી છે, જેનામાં સદ્દબુદ્ધિ અને વિવેક છે – બાઈબલ
---------------------------------------------------------------- ૪૫ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વિવેકથી ઉપયોગ
મેં વર્ગખંડમાં મારો વિચાર રજૂ કર્યો હતો: ‘જાપાનમાં બાળક ૧૭ વર્ષનું થાય પછી જ તેઓને
મોબાઈલ અને લેપટોપ આપવામાં આવે છે. જેથી તેઓ તેનો વિવેકપૂર્વક ઉપયોગ કરી શકે. હું પણ એક
આદર્શ વિદ્યાર્થી તરીકે પ્રતિજ્ઞા લઉં છું કે, ‘જ્યાં સુધી મારે ખપ નહીં પડે ત્યાં સુધી માતા-પિતા અપાવશે તો
પણ મોબાઈલ કે લેપટોપ નહીં લઉં !’ મોહાની વાત પછી યેશા કહે છે, ‘મોહા આપણે બધા જ વધુ સારું
જીવન જીવવા પ્રયત્નો કરીએ છીએ.’
સવારે આંખ ખૂલે ત્યારથી લઈને આંખ મીંચાય ત્યાં સુધી નવી પેઢીને એક સમૃધ્ધ-સગવડભર્યુ અને
સુખી જીવન આપવાની આપણી દોડ હોય છે એની દિશા શું છે.? મોબાઈલ ઈન્ટરનેટ વ. ઇલેકટ્રોનિક્સ
સાધનોના ફાયદા છે, જો આપણે તેનો સમજીને ઉપયોગ કરીએ તો.
જીવન અને શાળાનું સમયપત્રક આપણને
સાવધાન રાખે છે – સ્વામી પુરુષોતમાનંદ
---------------------------------------------------------------- ૪૬ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
પર્યાવરણ સુરક્ષા
‘વૃક્ષ જતન, આબાદ વતન’ ‘એક બાળ, એક ઝાડ’ ‘વૃક્ષ અમારા દેવ છે અમે તેનું જીવનભર જતન કરશું, પર્યાવરણને બચાવશું’ અમે પાંચ મિત્રો શાળાના વૃક્ષોનું બરાબર જતન કરીએ છીએ. અમને જોઈ માળી જેરામદાદા જોઈ રહ્યાં. આચાર્ય મનુભાઈ બોલ્યા હતાં:
મોટાની અલ્પતા જોઈ થાક્યો છું,
નાનાની મોટાઈ જોઈ જીવું છું.
મદારીભાઈઓ પણ પર્યાવરણ રક્ષા કરે છે પણ હવે તો તેઓનેય રોજી-રોટી મળતી નથી.
હપામાં હફ એમ કરે, જાદુ કરે, હાથમાં રહેલા ગોળાને ગાયબ કરે અને મોઢામાંથી કાઢે.
મનુ મદારી કરંડિયામાંથી સાપને બહાર કાઢે અને મોરલી તો એવી વગાડે કે તેની સામે ઉભેલા બાળકો, કિશોર-કિશોરીઓ ડોલી ઊઠે. મોરલી વગાડતો જાય અને સાપને નચાવતો જાય. મનુ મોરલી જુદા જુદા ખેલ કરે અને બધાને પ્રભાવિત કરે. ખેલ પૂરો થાય એટલે મનુ મદારી બાળકોને કહે, ‘જાઓ બચ્ચા, સપને દૂધ પીવડાવવા માટે બે-પાંચ રૂપિયા લઈ આવો. રોટલી લાવો. મનુ મદારીને ભૂખ લાગી છે. મારે જમવું છે.!
અને ફરી પાછો મોરલી વગાડવામાંમશગૂલ થઇ જતો હતો.
પ્રાર્થનાની અસર ઘણી છે, મનમાં તરત જ જવાબ
મળે છે. – રામકૃષ્ણ પરમહંસ
---------------------------------------------------------------- ૪૭ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
મારી દિનચર્યા..
હું રોજ સવારે વહેલી ઊઠી શૌચસ્નાન કરી શાળાનો ગણવેશ પહેરી, ઈશ્વરને પ્રાર્થના કરું છું કે, ‘પ્રભુ આજનો મારો દિવસ આનંદથી પસાર થાય. મારા હાથે હુંકોઈ સારુંકામ કરું.’ ઘરે પ્રાર્થના કર્યા પછી હું સમયપત્રક જોઈ પુસ્તકો, નોટબૂક, દફતરમાં ગોઠવું છું. કંપાસમાં પેન, પેન્સિલ, રબ્બર, સંચો, ફૂટપટ્ટી, કોણમાપક, પરિકર બરાબર છે તે જોઈ લઉં છું. પાણીની બોટલ અને હાથ રૂમાલ સાથે રાખું છું.
મિત્રો, મેં તૈયાર કરેલા સફળતા માટેના સોનેરી સૂત્રો બરાબરથી વાંચો:
(૧) સવારની શરૂઆત હંમેશા બહુ સારી રીતે કરો. સવારની થોડી ક્ષણોને તમે સાચવી લેશો તો એ તમારો આખો દિવસ સાચવી લેશે.
(૨) જેમ પ્રાણી માત્રને જીવનની ઈચ્છા સાહજિક હોય છે. તમે માણસ માત્રને સફળતા મેળવવાની સાહજિક ઈચ્છા હોય છે.
(૩) પુરુષાર્થ + પ્રાર્થના = સફળતા
(૪) સમય એક એવું પરિબળ છે, જે દરેકને સરખું પ્રાપ્ત થયા છે. તમને માત્ર તેનો યોગ્ય ઉપયોગ કરતાં આવડવું જોઈએ.
(૫) ડૂબતા માણસને હવા મેળવવાની જેટલી તીવ્ર ઝંખના તમને સફળતા મેળવવા માટે હોવી જોઈએ.
(૬) તમારા વાંચન-લેખન પાસેની દીવાલ ઉપર લખો : ‘હું મહાન બનીશ.’
માનવીનો સાચો મિત્ર છે એની દશ આંગળીઓ – રોબર્ટ કોલીથર
---------------------------------------------------------------- ૪૮ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
વિજ્ઞાનથી વિકાસ
વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીથી આજે હું ઘરેથી સ્કૂલ સુધી ઝડપથી પહોંચું છું. વિજ્ઞાનના પાઠથી વ્યાખ્યાઓ, પ્રયોગો, આકૃતિઓ હું હોંશથી તૈયાર કરું છું. ભારતના વૈજ્ઞાનિકોના જીવન ચરિત્રો વાંચું છું ત્યારે મને પણ વૈજ્ઞાનિક બનવાનું મન થાય છે. વિજ્ઞાન એટલે વિજ્ઞાન.
વિદ્યાર્થી મિત્રો, તમને થશે કે, અભ્યાસને અને આ બધી બાબતોને શુંલેવા દેવા? ઘણુંલેવા લેવા છે. આપણા સ્વપ્ના મજબૂત અને ઈચ્છા પ્રબળ હશે તો વિદ્યાભ્યાસ ઉપરાંત જીવનમાં ઉજ્જવળ પરિણામ મેળવવું કાંઈ અઘરુંનથી. હંમેશા નોલોજ, ટેકનોલોજી મેળવવા, કેળવવા જ્ઞાન-વિજ્ઞાન સાથે જન્મથી મરણ સુધી સતત સંપર્કમાં રહેવું જોઈએ.
જેમ કે, The more you learn you can higher, વૈજ્ઞાનિક વિક્રમ સારાભાઈના શબ્દોમાં કહીએ તો Simple living and high thinking પણ એવું ન થઇ જાય કે, High living and simple thinking.
શરીર પાણીથી, મન સત્યથી, આત્મા ધર્મથી અને બુધ્ધિ
જ્ઞાનથી પવિત્ર બને છે – મનુ
---------------------------------------------------------------- ૪૯ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
અંગ્રેજી આંતરરાષ્ટ્રીય ભાષા...
અંગ્રેજી વિષય મને અઘરો લાગતો નથી. હું અંગ્રેજી બોલું, લખું અને વાંચું છું. મૂળાક્ષરો, કક્કો,
બારાક્ષરી, સ્વર, વ્યંજનથી કાળજી લઈ સ્પેલિંગ લખું છું અને પાકા કરું છું. ઘરે મમ્મી – પપ્પા, ભાઈ –
બહેન સાથે આત્મવિશ્વાસથી અંગ્રેજી બોલું છું. આંતરરાષ્ટ્રીય ભાષા અંગ્રેજી મને ગમે છે.
‘વિશ્વમાં સૌથી વધુ બોલતી, વંચાતી અને લખાતી અસરકારક આંતરરાષ્ટ્રીય ભાષા તરીકે અંગ્રેજીનું
વ્યવહારિક જ્ઞાન કૌશલ્ય હોવુંએ સૌને માટે જરૂરી જ નહિ અનિવાર્ય છે. પચાસ વર્ષ પહેલાંઆ અંગ્રેજી
ભાષાની જે ઉપયોગીતા અને મહત્વ નહોતાં, તે આજે એકવીસમી સદીના પ્રારંભે અનેકગણા વધી ગયા છે.
કેમ કે, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીનાં હરણફાળે થઇ રહેલાં વિકાસ અને વૃધ્ધિના
પારસ્પરિક વિનિમય અને વિનિયોગ માટે એક કડીરૂપ ભાષા (Link language) તરીકે અંગ્રેજી ભાષા જ કામ
આવી શકે એમ છે.’
જ્યાં સુધી તમે હાથ બાંધેલા રાખશો ત્યાં સુધી સફળતાની
કશી જ આશા તમે કરશો નહીં. – સિમન્સ
---------------------------------------------------------------- ૫૦ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
મારી માતૃભાષા ગુજરાતી...
ગુજરાતી ભાષા મારી માતૃભાષા ચસે. મને વ્યાકરણમાં રસ પડે છે. નાટક ભજવવુંગમે છે. વાર્તા
પઠન સરસ કરું છું. પદ, ભજન, ગીતને હું સુંદર અવાજમાં ગાઊં છું. નિબંધલેખન મને પ્રિય છે.
માતૃભાષાથી મારો સર્વાંગી વિકાસ થાય છે. મારા મમ્મી-પપ્પા મને નવા નવા પુસ્તકો લાવી આપે છે.
‘મારા પ્રિય મિત્રો, આપણી માતૃભાષા તો આંખ છે, અન્ય ભાષા ચશ્મા છે. આંખ ન હોય તો આપણે
જોઈ શકીએ ખરાં? સ્વપ્નાઓ તો માતૃભાષામાં જ આવે છે. ભલે અંગ્રેજી શીખવાડીએ પણ માતૃભાષાના ભોગે
નહીં!
‘નવજીવનમાં માતૃભાષા ગુજરાતી સાથેનો નાતો તૂટે નહીં અને વૈશ્વિક ભાષા અંગ્રેજી સાથેનો સંબંધ
પણ જળવાય એવો રસ્તો અખત્યાર કર્યો છે. અમે અહીં પાંચમા ધોરણથી ગણિત અને વિજ્ઞાન અંગ્રેજીમાં
શીખવીએ છીએ અને અંગ્રેજી વિષય તો હોય જ છે.!
‘માતૃભાષા ગુજરાતી અને માસિયાઈ ભાષા અંગ્રેજી બંને તરફ એકસરખો પ્રેમ દાખવતા વિદ્યાર્થીઓ
શીખી જાય છે. અમારા વિદ્યાર્થીઓ કોલેજના પગથિયાં ચડે ત્યારે અંગ્રેજી માટે હાલત કફોડી થતી નથી.
મહાન માનવીની પ્રથમ પરીક્ષા તેની નમ્રતા છે – રસ્કિન
---------------------------------------------------------------- ૫૧ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
રાષ્ટ્રભાષા હિન્દી
હિન્દી આપણી રાષ્ટ્રીય ભાષા છે. હિન્દી પખવાડામાં વકૃતૃત્વ સ્પર્ધા થઈ હતી. તેમાં મારો પ્રથમ
નંબર આવ્યો હતો. રેડિયો, ટીવી ઉપરથી હિન્દી ભાષા સાંભળીને મારી હિન્દી ભાષા સરસ બની છે. હું
ગભરાયા વિના શુદ્ધ હિન્દી ભાષા બોલું છું અને મારા વ્યક્તિત્વને વધુ સુંદર બનાવું છું.
‘સૌપ્રથમ તો માતૃભાષા અને રાષ્ટ્રભાષાને આપણી પોતાની ભાષાઓ તરીકે સ્વીકારીને અંગ્રેજીની
ઉપયોગીતાના ક્ષેત્રો સ્પષ્ટતાપૂર્વક નક્કી કરી દેવાનું મહત્તવનું કાર્ય સાચા ઉત્સાહી અને સર્જનશીલ તજજ્ઞો
દ્વારા સરકારે કરાવવું જોઈએ. આ કાર્યોમાં સરકાર કે તંત્રએ કોઈપણ પ્રકારના દબાણ, લાગવગ કે નામીચા
કેળવવીકારો કે ઈજારાશાહીને વશ ન થતાં, માત્ર આ વિષયમાં સર્જક ઉત્સાહી, પ્રયોગશીલ અને નીવડેલા
પ્રમાણિક તજજ્ઞોને સામેલ કરવા જોઈએ.’
જે ઘરમાં પુસ્તકો નથી તે ઘર સ્મશાન કરતાંયે ભયંકર છે. – ગાંધીજી
---------------------------------------------------------------- ૫૨ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
ગણિત...
જીવનમાં ગણિતની ઘણી જરૂર છે તેમ માની હું ગણિત વિષય શીખું છું. સતત પ્રેક્ટીસ કરીને મેં મારું ગણિત સમૃદ્ધ બનાવ્યું છે. રીત, પદ્ધતિ ઉપર બરાબર ધ્યાન આપીને હું રફવર્ક કરી દાખલાઓ ગણું છું. ભૂલો ઉપર સતત ધ્યાન કેન્દ્રિત કરું છું અને આત્મવિશ્વાસ વધારું છું. ગણિતથી હું કંટાળું નહીં. ગણિત પણ મારો પ્રિય વિષય છે.
હું માનું છું તેમ શિક્ષણમાં ગણિત વિષયની જેટલી જરૂર છે તેટલી જ જીવનમાં પણ ગણિતની આવશ્યકતા છે જ. ગણતરી ન આવડે તો માણસને ભયંકર પરિણામો વેઠવા પડયાના દાખલા આપણી સામે જ છે. ‘પછેડી પ્રમાણે સોડ તાણવી’ કહેવત આપણને સમજાવી જાય છે કે, આપણી ત્રેવડ પ્રમાણે ગણતરી માંડી ખર્ચ કરવો જોઈએ.
ગણિત વિષય હુંરાત્રે તૈયાર કરું છું, જેથી ઊંઘ ન આવે. રીત અને પદ્ધતિ મુજબ ચેપ્ટરના દાખલા ત્રણ-ચાર વાર ગણીને મારા આત્મવિશ્વાસને બમણો કરું છું અને ગણિત વિષયમાં પુરા માર્કસ મેળવું છું.
ક્ષમા આપવી ઉત્તમ છે, ભૂલી જવું એ એના કરતાં
પણ વધુ ઉત્તમ છે. – બ્રાઉનિંગ
---------------------------------------------------------------- ૫૩ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
મિત્રો...
થોડા પણ નિકટના મિત્રો રાખો. સૌથી નિકટનો મિત્ર મેળવવા માટે લગ્ન એ વિશિષ્ટ માર્ગ છે. લગ્ન
મૈત્રી, માનસિક શાંતિ અને સ્વચ્છતાત્રણેય મેળવી શકાય! પણ ધ્યાન રાખો કે મૈત્રી અને લગ્ન ઉભયની
સફળતા તમારી સ્વાપર્ણની ભાવના અને સૌજન્યશીલ સ્વભાવ પર અવલંબે છે.
સુખમાં અને દુઃખમાં, હર્ષોલ્લાસ અને રુદનમાં તમે અન્યને સહભાગી બનાવો. બીજા સાથે હ્રદય
ખુલ્લું કરીને વાતચીત કરો. મિત્રો, વડીલો, શિક્ષકો તથા પડોશીઓ સાથે અવારનવાર તમારી અંગત
મુંઝવણો અને મહત્તાઓ પ્રગટ કરતાં શીખો. શક્ય હોય તો લખીને વ્યક્ત કરો.
બધી જ બાબતો છાની રાખવાનું કે ગુપ્તતા સેવવાનું ટાળો. દરેક બાબતો છૂપાવનાર વ્યક્તિ
ક્યાંયની રહેતી નથી. આવી વ્યક્તિના જીવનમાં ક્યારેક ગાંડપણ, મૂઢતા ઈત્યાદી માનસિક રોગો પ્રવેશે છે.
સફળતા પ્રાપ્ત કરનારાઓનું અંતિમ આશ્રયસ્થાન
સરળતા જ હોય છે – લોક માન્ય તિલક
---------------------------------------------------------------- ૫૪ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
સંગ તેવો રંગ
આજે કિશોર વાટિકામાં તેઓ ‘સંગ તેવો રંગ’ વિષય ઉપર વાર્તા કહે છે. ‘મિત્રો, આપણી ગુજરાતી
ભાષામાં કહેવત છે કે, ‘લાંબા જોડે ટૂંકો જાય, મરે નહીં પણ માંદો થાય.’ ‘કાળિયા હારે ધોળિયો જાય, વાન
નહીતો સાન તો આવે જ’ અને
સોબત કરતા સ્વાનની બે બાજુનું દુઃખ,
ખીજ્યું કરડે પીડીએ, રીઝ્યું ચાટે મુખ.
હવે હુંતમને ત્રણેય વિશે વાત કરું છું. ધ્યાનથી સાંભળજો પહેલી કહેવતનો અર્થ છે કે, ટુંકા માણસો દોડી જ
ન શકે કારણ લાંબા માણસ પગલા મોટા ભરે જે ટૂંકા ન ભરી શકે. હરીફાઈ સમાનની કરાય. બીજી કહેવતમાં
એમ કહ્યું છે કે, કાળા માણસ રંગ ધોળા માણસને ન લાગે પણ તેમના વાણી, વર્તન, અને વિચાર આવી
જાય છે. સાન એટલે બુદ્ધિ. સારી બુદ્ધિ મળે તો સારું નહીં તો કાળિયો તો મરે ધોળિયાને ય મારે.’
વિદ્યાર્થી શિક્ષક પરાયણ હોવા જોઈએ – ડોંગરેજી મહારાજ
---------------------------------------------------------------- ૫૫ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
અમારા પંખી
‘માળાનું પંખી’ બુલબુલ રોજ માળામાં બેસી દાણા ચણે અને મીઠું મીઠું બોલે. બાળકો તો બુલબુલ
જોઈ રાજીના રેડ થઈ જાય છે. ચકલી, પોપટ, કોયલ, કાબર સૌને આવકારો. ‘માળાનું પંખી’ નામ બરાબર
આપી બાળકો માળાના પંખીની માવજત કરતા હતાં.
ઉત્તરાયણ હોય ત્યારે બાળકો પંખીઓનું ધ્યાન ખાસ રાખે છે. કોઈ પક્ષી ઘાયલ ન થાય તે માટે
પતંગ ચગાવનારાને સૂચનાઓ અપાય છે. નાયલોન દોરાની અવગણના કરાય છે. પંખીઓમાં કબૂતર,
ચકલી, પોપટ, કાબર ઊડાઊડ કરે છે. એક સાથે ઝૂંડના ઝૂંડ આવે છે અને જાય છે. માળાના પંખીને ટહુકતા
જોઈ બાળારાજાઓ બહુ રાજી થાય છે.
વિદ્યાર્થીએ સ્વયંભણવાની ક્ષમતા અને કૌશલ્ય
વિકસાવવા જોઈએ – ડો.મોહનભાઈ પંચાલ
---------------------------------------------------------------- ૫૬ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
મારું રાષ્ટ્ર, મારો પ્રાણ
‘મારું રાષ્ટ્ર મારો પ્રાણ છે’ એવું બોલવાનું જ નથી પણ સાકાર કરી બતાવવાનું છે. કોઈપણ રાષ્ટ્રની
સદ્ધરતા કે સામર્થ્ય તેની તિજોરીમાં પડેલ ધનરાશી કે તેની લશ્કરી તાકાતથી માપી શકાય નહિ! તેનું ખરું
માપ તો તેની પ્રજાની શિસ્ત, નિયમબધ્ધતા અને ચારિત્ર્ય પરથી નીકળી શકે, વિપરીત સંજોગોમાં પોતાનાં
સુખ શાંતિ અને સગવડોની કુરબાની કરી દેવાની તત્પરતાથી નીકળી શકે!
ગુલામી ભોગવવી, જૂઠ અને અન્યાય સામે સમાધાન કરવું, નિજસ્વાર્થ ખાતર દેશવાસીઓને દગો
દેવા જેવા બીજો કોઈ અપરાધ નથી. એક શાશ્વત નિયમ યાદ રાખો કે, કોઈપણ ભોગે અસમાનતા સામે
યુધ્ધે ચઢવુંએ મનુષ્યનો સર્વોચ્ચ સદગુણ છે.!
‘વર્કસ્ટડી’, ‘મેથડ સ્ટડી’, ‘ટાઈમ સ્ટડી’, આ બધામાં
કરકસર શોધી કાઢો – બનાર્ડ શો
---------------------------------------------------------------- ૫૭ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
સુવાચ્ય અક્ષરો..
પ્રકાશ, કિશોર – કિશોરીઓનો ભણવાનો ઉત્સાહ વધે, ભણવામાં રુચિ કેળવાય તે માટે સુંદર,
સુવાચ્ય અક્ષરથી લખવાનું શીખવે છે.
(૧) અક્ષરો સીધા હોવા જોઈએ. (૨) અક્ષરો પ્રમાણસર સારા લાગે. (૩) અક્ષરોમાં બે શબ્દો વચ્ચે
યોગ્ય જગ્યા રાખવી જોઈએ. (૪) ગુજરાતી, હિન્દી, સંસ્કૃત ભાષા ઉપર લીટી અડાડીને લખવી જોઈએ. (૫)
અંગ્રેજીઅક્ષર નીચેની લીટીને અડાડીને લખવા જોઈએ. (૬) મારા અક્ષરો ખરાબ છે એવી ગ્રંથી ન રાખવી.
(૭) એકવાર લખેલું ત્રણ વાર વાંચ્યા બરાબર છે. (૮) સારા અક્ષર માત્ર પરીક્ષામાં જ નહિ અનેક ક્ષેત્રોમાં
વિશેષ ગુણ અપાવે છે.
ઊર્જા કિશોર – કિશોરીઓને સંગીત, ચિત્ર, શિલ્પ, નૃત્ય, ફોટોગ્રાફી જેવી કળા શીખવે છે. અને કળાના
વિકાસ સાથે હ્રદયનો પણ વિકાસ થાય છે તેમ શીખવાય છે. મધુરતા માનવ સંબંધોની કડી છે. મધુર વાણી,
બાળકને મધુર વાણી, મધુર વ્યવહાર, મધુર સંબંધોનો મહિમા સમજાવાય છે.
સ્વચ્છતા પ્રભુનું પ્રતિબિંબ છે ચોખ્ખું કામ શ્રેષ્ઠ
ગણાય છે – અબ્દુલ કલામ
---------------------------------------------------------------- ૫૮ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
નો ડિપ્રેશન
ડિપ્રેશનથી પીડાતી વ્યક્તિઓને વિના વિલંબ કોઈ અનુભવી માનસરોગી ચિકિત્સક (Psychiatrist) ને
મળીને તેની સારવાર લેવી જરૂરી છે કારણ કે ખિન્ન મનોદશાવાળા દરદીની સારવાર અને વૈદકીય ઈલાજથી
વધારે સારો અને ઝડપથી થઈ શકે છે. વિદ્યુત આઘાત (Electric Shock) કેલોર્પોજીન, લાંબી કૃત્રિમ નિદ્રા,
જલચિકિત્સાથી દરદીને વિદ્યુત આઘાત આપવાનો ઈલાજ કર્યા બાદ દરદી ધારણા મુજબ સાધારણ
સ્થિતિમાંઆવી જાય છે. આજકાલ એન્ટીડીપ્રેસન્ટ ઔષધો પ્રાપ્ય છે. જે વધુ કામિયાબ નિવડે છે. પ્રોઝેક
(Prozac) અને એનાફેનિલ (Anafranil) નામના બે અતિઅસરકારક ઔષધો અમેરિકામાં શૌધાયાં છે. દરદી
સાથે સહાનુભૂતિ, પ્રેમ અને ચાતુર્યભર્યુ વર્તન કરવાથી તથા તેની શક્તિઓની પ્રશંશા કરીને પ્રેરણા
આપવાથી ઘણુંસારુંપરિણામ આવે છે. ડિપ્રેશનના દરદીઓને ઉપર મનોચિકિત્સા (Psychotherapy) પદ્ધતિની
નોંધપાત્ર અસર થવાના અસંખ્ય દાખલાઓ છે.
જો તમે આજને નષ્ટ કરશો તો એક દિવસ સમય તમને
પણ નષ્ટ કરી દેશે – શેક્સપિયર
----------------------------------------------------------------
૫૯ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
હોંગે કામયાબ..
રવજીભાઈ પાસે તૈયાર થયેલી શાલિનીને રવજીભાઈએ પોતાના કિશોર, કિશોરીઓને સંદેશ આપવા
કહ્યું: ‘મિત્રો, હુંય નસીબદાર છું અને તમે પણ, કારણ આપણને રવજીભાઈ ઉત્તમ માર્ગદર્શક તરીકે મળ્યા છે.
હું બસમાં બેસીને યાત્રીઓ સાથે સુરક્ષિત અનુભવ કરું છું. હું ઈચ્છું છું કે, મારી જેમ જ તમે પણ અનુભવ
કરો. હું આપણા દેશના પહેલા મહિલા આઈપીએસ કિરણ બેદીને આદર્શ માનું છું. મારી સકસેસ ફોર્મ્યુલા એ
છે કે, ‘મન મેંહો વિશ્વાસ તો હોંગે કામયાબ’ એ સૂત્ર મારું છે. ઊંચા વિચારો અને સખત મહેનતના બળે આ
મુકામ મળે છે. સમાજ છોકરીઓને બેગાની નિગાહથી ભલે જૂએ, પણ જો દીકરીઓ મનમાં નક્કી કરી લે તો
કોઈ પણ કામ મુશ્કેલ નથી.
‘શ્રી દશરથપુત્ર રામનો જન્મ ઈ.સ. ૨૦૦૦-૧૯૫૦ મનાયો છે. વ્યક્તિગત સદ્ગુણ અને ધર્મ આચરણ
રામના ચરિત્રમાં મળે છે. તેથી તેઓ એક અદ્રિતિય પુર્ણ પુરુષરૂપે અલેખાયા છે.’
શિક્ષણ જીવિકાના સાધન તરીકે હોય તો કલા છે. જીવન વિકાસ માટે હોય
તો વિદ્યા છે. – પાંડુરંગ આઠ્વેલજી
---------------------------------------------------------------- ૬૦ ----------------------------------- મને ગમે છે સ્કૂલબેગ
