પ્રકરણ 5
18મી સદી એ પોર્ટુગીઝ સામ્રાજ્યમાં એક મહાન વિસ્તરણનો યુગ હતો. પોર્ટુગીઝ અમેરિકામાં, બ્રાઝિલ રાજ્ય અને મરાન્હાઓનું રાજ્ય પશ્ચિમ તરફ વિસ્તર્યું, જેના કારણે 1751માં ગ્રાઓ-પારા અને મરાન્હાઓના મેગા-વસાહત રાજ્યમાં મરાન્હાઓનું પુનર્ગઠન થયું. 1772માં, પોર્ટુગીઝ અમેરિકા, ફરી એક વાર વિસ્તરણ અને પુનર્ગઠન થયું. , Grão-Para અને Maranhão રાજ્યને Grão-Para અને Rio Negro અને Maranhão અને Piauí રાજ્યમાં વિભાજીત કરીને. દરમિયાન, સદીના મોટા ભાગ માટે સેન્ટિસિમો સેક્રામેન્ટોની વસાહત પોર્ટુગીઝ અને સ્પેનિશ વચ્ચે વિવાદિત હતી, જેના કારણે તે વસાહતમાં અસ્વસ્થતા સર્જાઈ હતી. પોર્ટુગીઝ ભારતમાં, પ્રાદેશિક વિજય અને મુત્સદ્દીગીરીએ દાદરા-એ નગર-અવેલી, 1779ની વસાહતની રચના કરી18મી સદીમાં શરૂઆતમાં પોર્ટુગીઝ વસાહતી સ્થાપત્યમાં કેટલાક ભંડોળની ખોટ અવરોધરૂપ બની હતી, પરંતુ પોર્ટુગીઝ અમેરિકાની મહાન સોનાની ખાણો અને પોર્ટુગીઝ આફ્રિકાના આકર્ષક ગુલામ વેપારે સંબંધિત સંપત્તિના સમયગાળાને મંજૂરી આપી હતી અને કળાને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.18મી દરમિયાન, પોર્ટુગીઝ વસાહતી લશ્કરી આર્કિટેક્ચર વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિઓ અને એન્જિનિયરિંગ પ્રગતિ સાથે સ્થિર દરે વૃદ્ધિ પામ્યું, પરંતુ તે પોર્ટુગીઝ સંસ્થાનવાદી નાગરિક સ્થાપત્ય માટે નવી ઊંચાઈથી ઢંકાયેલું છે, જે પોર્ટુગીઝ સામ્રાજ્ય માટે શાંતિના સમય અને મહાન સંપત્તિને કારણે વિસ્તર્યું હતું. . યુગ દરમિયાન, ઉત્તરી પોર્ટુગીઝ બેરોક, એક શૈલી જે ઉત્તરી પોર્ટુગલના પોર્ટો અને બેઇરા પ્રદેશોમાંથી ઉદ્દભવી હતી, તે પોર્ટુગીઝ વસાહતી નાગરિક સ્થાપત્ય માટે પસંદગીની શૈલી બનીપોર્ટુગીઝ વસાહતી નાગરિક આર્કિટેક્ચરમાં સમાન, ધાર્મિક સમકક્ષ મોટાભાગે મોટાભાગના સ્થાપત્ય પ્રોજેક્ટ્સ માટે આધાર તરીકે ઉત્તરી પોર્ટુગીઝ બેરોક શૈલીનો ઉપયોગ કરે છે. તે યુગના વસાહતી ચર્ચોએ એવો સમયગાળો જોયો હતો જે પહેલાં ક્યારેય ન જોયો હોય એવો આભડછેટ અને અતિરેક. મણિદ્વીપ પર આવેલા પરંપરાગત પૂર્વ-પોર્ટુગીઝ ઘરો નાની બારીઓ સાથે અંદરની તરફ દેખાતા હતા; આ મહિલાઓની એકાંત ભૂમિકાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. ઘરો આંગણામાં ખુલ્યા, અને ભાગ્યે જ શેરીઓમાં ખુલ્યા. 18મી સદીના મધ્યમાં બાંધવામાં આવેલા અથવા નવીનીકરણ કરાયેલા કેથોલિક મકાનો વધુ બાહ્ય દેખાતા અને સુશોભન હતા, જેમાં બાલ્કીઓ (આચ્છાદિત મંડપ) અને શેરી તરફ વરંડા હતા. મોટા બાલ્કીઓમાં બિલ્ટ-ઇન બેઠકો હતી, શેરીમાં ખુલ્લી હતી, જ્યાં પુરુષો અને સ્ત્રીઓ એકસાથે બેસીને ‘જુઓ અને જોઈ શકો’, તેમના પડોશીઓ સાથે ગપસપ કરી શકતા હતા અથવા સાંજની પવનની મજા માણી શકતા હતા. આ બાલ્કીઓ સુશોભિત સ્તંભોથી ઘેરાયેલા છે જે કેટલીકવાર પગથિયાં સાથે ચાલુ રહે છે અને ઘરના કદમાં ઉમેરાય છે. આ, પ્લિન્થ સાથે, જે સામાન્ય રીતે માલિકોની સ્થિતિ દર્શાવે છે. શ્રીમંત મકાનમાલિકોના ઘરોમાં આગળના દરવાજા અથવા બાલ્કાઓ તરફ જતી ભવ્ય સીડીઓ સાથે ઊંચી પટ્ટીઓ હતી.પરંપરાગત બાંધવામાં આવેલા ગોઆન કેથોલિક ઘરોની છત માટે ઉપયોગમાં લેવાતી લાક્ષણિક લાલ મેંગલોર ટાઇલ સ્ટુકો મોલ્ડિંગવાળી મોટી સુશોભન બારીઓ વરંડા પર ખુલે છે. આ સંપૂર્ણપણે સુશોભિત દેખાઈ શકે છે, પરંતુ પોર્ટુગીઝ ઘરોની બારીઓમાં સમાન મોલ્ડિંગ્સમાં તેમની ઉત્પત્તિ છે. ત્યાં શૈલીના આ તત્વો એવા ઉપકરણો હતા જે ખલાસીઓને તેમના ઘરોને અંતરે ઓળખવામાં મદદ કરે છે કારણ કે તેઓ અંદર જતા હતા. તેથી ડિઝાઇન એક આયાત છે પરંતુ સમાન હેતુ પૂરા પાડે છે: ઘરની ઓળખ બનાવવામાં મદદ કરવા માટે. વિન્ડોઝ ધીમે ધીમે વધુ સુશોભિત, અલંકૃત અને અભિવ્યક્ત બની.આગળના દરવાજા સ્તંભો અથવા પિલાસ્ટર્સથી જોડાયેલા હતા.મકાનમાં રેલિંગ સૌથી જટિલ શણગાર હતી. થાંભલા, થાંભલા અને રંગો ખાસ કરીને કોઈપણ શૈલીથી પ્રભાવિત હોય તેવું લાગતું નથી; તેના બદલે તેઓ સ્થાપત્ય શૈલીની મિશ્ર બેગને અનુરૂપ છે.કોર્બેલ તરીકે વપરાતી દેશી ટાઇલ્સ એ તેની ખાસિયત છે. પ્રાપ્ત થયેલી અસર સૌંદર્યલક્ષી રીતે આનંદદાયક છે, જે છતના પ્રક્ષેપણને નક્કર, મોલ્ડેડ દેખાવ આપે છેગેટવેમાં ગેટ પોસ્ટ્સની બંને બાજુએ ઝીણવટભરી કોતરણીવાળી કમ્પાઉન્ડ દિવાલોનો સમાવેશ થાય છે.નાટકીય અને ચોંકાવનારો રંગ-શરૂઆતમાં વનસ્પતિ અને કુદરતી રંગોથી પ્રાપ્ત થયેલો અહીંના આર્કિટેક્ચરમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. રંગ સુશોભિત હતો અને સનસનાટીભર્યા બનાવવા માટે શુદ્ધ રીતે ઉપયોગમાં લેવાય છે. રંગ ધોવાથી, ઘર "પોશાક પહેરેલું" દેખાતું હતું અને તેથી તેમાં રહેતા પરિવારની આર્થિક સુખાકારી દર્શાવે છે. અહીં આર્કિટેક્ચરમાં કળા એક સામાજિક કાર્ય કરે છે. જો કે, આ સંપૂર્ણપણે વ્યક્તિગત પસંદગીની બાબત ન હતી, કારણ કે પોર્ટુગીઝ શાસન દરમિયાન ઘરના માલિકને જો તેનું ઘર પેઇન્ટિંગ ન કરાવ્યું હોય તો તેને દંડ થઈ શકે છે.દિવાલો કાદવની બનેલી હતી અને પછી પાછળથી લેટેરાઇટ પથ્થરની; તેઓ સામાન્ય રીતે પ્લાસ્ટર્ડ પછી પેઇન્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. બહુ ઓછી ઇમારતો બરાબર એકસરખા રંગીન હોય છે અને આગળના રવેશ માટે નક્કર રંગોનો ઉપયોગ થાય છે; આંતરિક ભાગ સામાન્ય રીતે નિસ્તેજ રંગો/સફેદ રંગોમાં હોય છે જેમાં સોલિડ કલર હાઇલાઇટ હોય છે.સફેદ રંગમાં આ રેન્ડરિંગ અથવા પાઇપિંગ પર પોર્ટુગીઝના કબજા દરમિયાનના અલિખિત નિયમનું પરિણામ છે કે કોઈપણ ખાનગી મકાન અથવા મકાનને સફેદ રંગમાં રંગી શકાય નહીં. આ વિશેષાધિકાર ફક્ત ચર્ચ અને ચેપલને જ મળ્યો હતો. તે સમજી શકાય તેવું છે કે અહીંના ખ્રિસ્તીઓ આ નિયમને અનુસરતા હતા, કારણ કે સફેદ વર્જિન મેરી સાથે સંકળાયેલું હતું અને તેથી શુદ્ધતા અને પવિત્રતાના ગુણો , પરંતુ, આશ્ચર્યજનક રીતે, અહીંના હિંદુઓ પણ આ પ્રથાને માન આપતા હતા. આ કોડના પરિણામે, એક રસપ્રદ અને સૌંદર્યલક્ષી રીતે આનંદદાયક વલણ વિકસિત થયું, કારણ કે પડોશીઓ વચ્ચે સ્પર્ધાએ વિવિધતાને પ્રોત્સાહન આપ્યું.મોટાભાગના ઘરો સપ્રમાણતાવાળા હોય છે અને પ્રવેશદ્વાર સન્માનની જગ્યા ધરાવે છે. સામાન્ય રીતે આ આગળનો દરવાજો એક ફોયર તરફ દોરી જાય છે જે પછી કાં તો સાલા (મોટી સંખ્યામાં મહેમાનોના મનોરંજન માટેનો મુખ્ય હોલ) અથવા સાલા દે વિઝિટા (થોડી સંખ્યામાં મહેમાનોના મનોરંજન માટે એક નાનો હોલ) અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં ચેપલ તરફ દોરી જાય છે. ઘરમાં અહીંથી તમે સીધા ઘરના બાકીના ભાગમાં પણ પ્રવેશી શકો છો, જે સામાન્ય રીતે આંગણાની આસપાસ ફરે છે. સામાન્ય રીતે માસ્ટર બેડરૂમ સાલામાં ખુલે છે અથવા તેની નજીક છે. ડાઇનિંગ રૂમ સામાન્ય રીતે આ રૂમ માટે લંબરૂપ હોય છે; શયનખંડ આંગણાની બાજુમાં છે, અને રસોડા અને સેવા વિસ્તારો ઘરની પાછળના ભાગમાં છે. બે માળના મકાનોના કિસ્સામાં, દાદર, ક્યાં તો ફોયર અથવા ડાઇનિંગ રૂમમાંથી, વધુ શયનખંડ તરફ દોરી જાય છે.ગાયના છાણ અને પરાગરજથી પ્લાસ્ટર કરેલી નમ્ર બળી ગયેલી ધરતી અથવા યુરોપથી આયાત કરાયેલી ટાઇલ્સ વડે બનાવેલી વિસ્તૃત પેટર્નથી બનેલી, અહીંના ઘરોમાં માળ કાર્યસ્થળો અને નિવેદનો બંને છે.અહીંના લગભગ તમામ ઘરોમાં લાકડાની ખોટી છત હોય છે. આવું જ એક અનાકડો બંગલો મને પોર્ટુગીઝ ગર્વનર તરફથી ફાળવવામાં આવ્યો હતો અહીં મારા જેવા બીજા ત્રણ નાગરિકો જે પોર્ટુગીઝ ન હતા પણ દેશી રજવાડાના નાગરિકો હતા તે પણ પોતાના પરિવાર સાથે રિસર્ચ માટે આવ્યા હતા. આમ એ નાના પણ ભવ્ય બંગ્લોમાં રહેવા ણવોચ્ચારથી જ એવું જોમ ભરાયું હતું. બીજે દિવસે મારે ગવર્નર ને ગવર્નર હાઉસ મળવા જવાનું હતું જ્યાં અમને રિસર્ચ માટે બ્રીફિન્ગ આપવાનું હતું અહીંના ચર્ચ અને ફોર્ટ ની મુલાકાત લેવાની પણ મને અધીરાઈ હતી કારણ અહીંના ચર્ચ અને ફોર્ટ ની ભવ્યતા વિષે પણ ઘણું સાંભળ્યું હતું સામાન્ય નાગરિક માટે તો આ મણિદ્વીપ ની મુલાકાત લેવું સ્વપન સમાન હતું અને રાજકીય કેદીઓ માતા આ સ્વર્ગ નર્કાગાર સમાન હતું. અચાનક કેબીન નો દરવાજા ને કોઈ ખખડાવતા મેં દાદાની ડાયરી વાંચવી બંધ કરી ને મેં દરવાજો ખોલ્યો તો સામે બબન હતો તે મને બીજા સાથીઓ ને લઇ ઉપર ગેસ્ટ લાઉન્જમાં આવવાનું કહી પાછો ઉપર જતો રહ્યો મેં બધાને કોલ કરી ઉપર આવવાનું કહેવા પણ કોલ લાગ્યો નહિ મોબાઈલમાં જોયું તો નેટવર્ક ની ગેરહાજરી હતી એટલે હું જાતે જ બને કેબીન માં જય બધાને બોલાવીને ગેસ્ટ લાઉન્જમાં પહોંચ્યો. જ્યાં કેપ્ટન અમારી રાહ્હ જોતા હતા અમને જોઈ ને કૅપ્ટાઈને કહ્યું હવે લગભગ કલાકમાં આપણે મણિદ્વીપ એટલેકે ફોર્બિડન આઇલેન્ડ પહોંચી જઈશું ભાર વરસાદ બંધ રહી ગયો હતો. થોડી જ વારમાં બબન બધા માટે કોફીના મગ લઈને આવ્યો અમે મજાક મસ્તી કરતા કોફી પી રહ્યા હતા લગભગ કલાક થવા આવી કેપ્ટન ગેસ્ટ લાઉન્જ માંથી કોકપીટમાં પહોંચી ગયા ફોર્બિડન આઇલેન્ડ પહોંચવાની તૈયારી માં હતા તોડી જ વારમાં અમે આઇલેન્ડના બારામાં પહોંચી ગયા કેપ્ટન જેટી પાસે લઇ જઈને લંગર નાખ્યું પછી અમે યોટમાંથી ઉતરી ને જેટી પર પહોંચ્યા.જ્યાં અમને રેસ્ટ હાઉસ થી ગાડી લેવા માટે આવી હતી. અમે અમને લેવા આવેલી બને ગાડીઓ માં અમારો સામાન મૂકીને રેસ્ટ હાઉસ જવા માટે નીકળ્યા
