આ કથામાં લેખક એશિયાઈ અમલદારોના દુષ્કર્મો સામે લડાઈની વાર્તા કહે છે, ખાસ કરીને જોહાનિસબર્ગમાં. લેખકને મળતી સતત ફરિયાદો દ્વારા તે સમજવા લાગે છે કે હિંદી અને ચીનાના લોકોના હક માટે લડવું અતિ આવશ્યક છે. તે પુરાવા એકઠા કરીને પોલીસ કમિશનર પાસે જાય છે, જેની સહાનુભૂતિ અને ઇન્સાફ માટેની ઇચ્છા છે. જોકે, દક્ષિણ આફ્રિકાની ગોરા પંચો સામે ગુનાઓની સજા કરાવવી મુશ્કેલ છે. લેખકની મહેનતથી બે અમલદારોને પકડવામાં આવે છે, પરંતુ કેસમાં પુરાવા હોવા છતાં તેઓ છૂટા જતા લેખક નિરાશ થાય છે. જોકે, આ ઘટનાનો સકારાત્મક પરિપ્રેક્ષ્ય છે, કારણ કે આ પ્રકરણ પછી એશિયાઈ સમુદાયમાં ધીરજ અને હિંમત વધે છે, અને લેખકની પ્રતિષ્ઠા તથા ધંધો પણ વધે છે. તે આ વાતને ધ્યાનમાં રાખીને કહે છે કે, આ અમલદારો સાથે વ્યકિતગત રીતે તેમની કંગાળ સ્થિતિમાં મદદ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો, જે તેના નૈતિકતાને દર્શાવે છે.
સત્યના પ્રયોગો - ભાગ-4 - 9
Mahatma Gandhi 
દ્વારા
ગુજરાતી ફિક્શન વાર્તા
વર્ણન
આ કૃતિમાં ગાંધીજીએ અંગ્રેજ અમલદારો સાથે તેમણે કેવી બાથ ભીડી તેનું વર્ણન કર્યું છે. એશિયાઇ અમલદારોનું મોટામાં મોટું થાણું જોહાનિસબર્ગમાં હતું. જેમાં હિન્દીઓ અને ચીનાઓનું ભક્ષણ થતું. ગાંધીજીને રોજ ભ્રષ્ટાચારની ફરિયાદો મળતી. આનો કાયમી ઇલાજ કરવાનું ગાંધીજીએ નક્કી કર્યું. પુરાવા એકઠા કરીને ગાંધીજી પોલીસ કમિશ્નરની પાસે પહોંચ્યા. ગોરા પંચોની પાસે ગોરા ગુનેગારને દંડ કરવો અઘરૂં કામ હતું છતાં પોલીસ કમિશ્નરે ગાંધીજીને ખાતરી આપી કે તેઓ આ અમલદારોને પકડાવશે. બે અમલદારો પર વોરંટ નીકળ્યા. બેમાંથી એક અમલદાર ભાગ્યો. કમિશ્નરે વોરંટ કાઢી તેને પકડાવ્યો. કેસ ચાલ્યો. પુરાવા પણ હતા છતાં બન્ને છુટી ગયા. જો કે આમને ગુનો એટલો પ્રસિદ્ધ થઇ ગયો હતો કે સરકારે તેમની બરતરફી કરવી પડી. આમ ગાંધીજીના પ્રયત્નોથી હિન્દી સમાજમાં ધીરજ અને હિંમત આવી. ગાંધીજીની પ્રતિષ્ઠા અને ધંધો બન્ને વધ્યા. સમાજના હજારો પાઉન્ડ દર મહિને લાંચમાં જતા હતાં તે બચ્યા. જો કે આ અમલદારોને જોહાનિસબર્ગની મ્યુનિસિપાલટીમાં નોકરી મળે તે માટે ગાંધીજીએ કોઇ વિરોધ ન કર્યો.
Novels