'સત્યના પ્રયોગો' એક આત્મકથાની શ્રેણી છે, જેમાં લેખક પોતાના જીવનના અનુભવો અને વિચારધારાઓને રજૂ કરે છે. આ ભાગમાં, લેખક ગોખલે સાથેના સમય વિશે વર્ણવેછે, જ્યાં તેમણે દક્ષિણ આફ્રિકાના ખ્રિસ્તી મિત્રોને મળવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. તેઓ કાલિચરણ બેનરજીને મળવા ગયા, જે હિંદુ ખ્રિસ્તીઓના મહાસભામાં પ્રખ્યાત હતા. બેનરજીના ઘરમાં મળ્યા બાદ, તેમણે પાપ અને તેના નિવારણ વિશે ચર્ચા કરી, જેમાં બાઈબલના ખ્રિસ્તી અનુગામી માર્ગને ઉજાગર કરવામાં આવ્યો. લેખકની મુલાકાતો અને અનુભવોને દર્શાવવા માટે, તેમણે ભગવાનના મંદિરની મુલાકાત લીધી, જ્યાં ભિખારીઓ અને તેમના જીવિત પરિસ્થિતિઓ સાથે સંવાદ કર્યો. આ વાર્તા માનવતાના દર્શન અને વિવિધ ધર્મોમાંના તફાવતને સમજવા માટેના પ્રયત્નને દર્શાવે છે.
સત્યના પ્રયોગો - ભાગ-3 - 18
Mahatma Gandhi 
દ્વારા
ગુજરાતી ફિક્શન વાર્તા
વર્ણન
આ કૃતિમાં ગાંધીજીના ગોખલે સાથેના વધુ કેટલાક અનુભવોનું વર્ણન છે. ગાંધીજીએ દક્ષિણ આફ્રિકામાં તેમના ખ્રિસ્તી મિત્રોને કહેલું કે તેઓ હિન્દુસ્તાનની ખ્રિસ્તી મિત્રોને મળશે. કાલિચરણ બેનરજી મહાસભામાં ભાગ લેતા, તેથી તેમના વિશે ગાંધીજીને માન હતું. ગાંધીજી તેમને તેમના ઘેર મળવા ગયા. તેઓ બંગાળી ધોતી-કૂર્તામાં હતા. તેમણે ગાંધીજીને કહ્યું કે ‘પાપનું નિવારણ હિન્દુ ધર્મમાં નથી પરંતુ ખ્રિસ્તી ધર્મમાં છે. પાપનો બદલો મોત છે અને તેમાંથી બચવાનો માર્ગ ઇશુનું શરણ છે તેમ બાઇબલ કરે છે.’ ગાંધીજીને જો કે આ વાતથી સંતોષ ન થયો. કાલિ મંદિર જોવાની ઇચ્છાથી ગાંધીજી એક દિવસ ત્યાં ગયા. આ મંદિરની બહાર ભિખારીઓ અને બાવાઓની લાઇન લાગેલી હતી. કાલી મંદિરમાં ઘેટાની બલી થતી અને ચારેતરફ લોહીની નદીઓ વહેતી હતી. ગાંધીજી માનતા કે આ ઘાતકી પૂજા બંધ થવી જોઇએ. ગાંધીજીને મન ઘેટાંના જીવની કિંમત મનુષ્યના જીવ કરતાં ઓછી નથી. ‘મનુષ્યનાદેહને નિભાવવા હું ઘેટાંનો દેહ લેવા તૈયાર ન થાઉં.’
Novels