ગયા અંકમાં આપણે ભારતીય નૌકાદળની ત્રણ રીટાયર થયેલી સબમરીન્સ કલ્વરી, કરંજ અને ચક્રની ચર્ચા કરી હતી. હવે, બીજી નિવૃત્ત સબમરીન INS કુરશુરા (S-20) વિશે જાણીએ. INS કુરશુરા ભારત-પાકિસ્તાનના 1971ના યુદ્ધ દરમ્યાન મહત્વની ભૂમિકા નિભાવી હતી, જ્યારે તેણે ૮ દિવસ સુધી સમુદ્રતળે રહીને માહિતી એકઠી કરી હતી. આ સબમરીન 'કલ્વરી ક્લાસ'ની છે અને 18 ડિસેમ્બર, 1969ના રોજ સોવિયેત યુનિયન તરફથી ભારતમાં આવી. તેનું નામ અને પેનેન્ટ નંબર બદલવામાં આવ્યા પછી તે ભારતીય નૌકાદળમાં સામેલ થઈ. કુરશુરાની લંબાઈ 93.3 મીટર છે અને તેની મહત્તમ ઝડપ 15 દરિયાઈ માઈલ છે. 1980થી 1982ના સમયગાળા દરમિયાન તે મરામત માટે સોવિયેત યુનિયનને આપવામાં આવી હતી, પરંતુ 1985માં પાછી ભારતીય નૌકાદળમાં સામેલ થઈ. તે ક્યારેક Anti-Submarine Warfare તાલીમમાં ભાગ લેનાર હતી અને 31 વર્ષની સેવા પછી 27 ફેબ્રુઆરી, 2001ના રોજ નિવૃત્ત થઈ. કુરશુરાને 'Dressing Ship' નો ખિતાબ પણ પ્રાપ્ત થયો, જે સામાન્ય રીતે એક્ટિવ સબમરીનને જ મળે છે.
ઇતિહાસ બની ગયેલી ભારતની સેવાનિવૃત્ત સબમરીન્સ વિશે જાણવા જેવું : ભાગ - ૨
Khajano Magazine 
દ્વારા
ગુજરાતી મેગેઝિન
વર્ણન
ગયા અંકમાં આપણે હાલ રીટાયરમેન્ટ ભોગવી રહેલી અથવા હવે અસ્તિત્વમાં જ નથી રહી એવી, ભારતીય નૌકાદળમાં મોભાપાત્ર કાર્ય બજાવી ચૂકેલી ત્રણ ખૂંખાર સબમરીન્સ કલ્વરી, કરંજ અને ચક્ર સાથે રૂબરૂ થયા. તેમની આંતરિક રચના વિશે બ્રિફ નોલેજ મેળવ્યું. કાર્યપ્રણાલી જાણી અને થોડી વાતો જાણી. હવે એવી જ બીજી નિવૃત્ત સબમરીન્સ અંગેનો આ ભાગ બીજો અત્રે પ્રસ્તુત છે. શરૂઆત કરીએ સૌપ્રથમ સબમરીન ‘કુરશુરા’થી. (૪) INS કુરશુરા (S-20) : INS કુરશુરા/Kursura નું નામ ભારતીય ઈતિહાસ સાથે ભવ્ય રીતે જોડાયેલું છે. અલબત્ત, ગયા અંકની ત્રણેય સબમરીનોને આંટી જાય એવી ફરજો કુરશુરા બજાવી ચૂકી છે. રોમાંચ પૂરતું માત્ર એક વાક્ય જોવું હોય તો