આ વાર્તા "સત્યના પ્રયોગો" માં લેખક ટૉલ્સટૉય આશ્રમમાં બાળકોને શિક્ષણ આપવા અંગેની પોતાની ઉલઝણો અને વિચારોને રજૂ કરે છે. લેખક હિંદુ, મુસલમાન, પારસી અને ખ્રિસ્તી નવયુવકોની સાથે કામ કરતો હતો, પરંતુ યોગ્ય શિક્ષકોની અછતને કારણે તેને ખાસ શિક્ષકો રાખવાની સમસ્યા હતી. તે આદર્શ શિક્ષણ માટે પિતારૂપે બાળકોને સંભાળવાનો પ્રયાસ કરે છે અને ચારિત્રની કેળવણી પર ભાર મૂકે છે. લેખક માનતો હતો કે, શિક્ષણમાં માતા-પિતા નું મહત્વ છે અને તે આશ્રમમાં બાળકો સાથે રહેવા અને તેમને શિક્ષણ આપવા માટે પ્રયત્નશીલ હતો. શારીરિક કેળવણીના મહત્વને સમજતો તે, નોકરી વગરના કામો કરીને બાળકોને શારીરિક શક્તિની કસોટી કરાવે છે. આમાં બાળકોને આનંદ પણ આવતો હતો, પરંતુ કેટલીકવાર તેઓ આળસ પણ કરતા હતા. લેખક તેમની સાથે સખતીથી કામ લેતો હતો, પરંતુ ક્યારેક તેઓ કંટાળતા હતા. આ રીતે, લેખક પોતાની આદર્શ શિક્ષણ પદ્ધતિ અને બાળકોની કેળવણીમાં કરેલી કોશિશને વર્ણવે છે.
સત્યના પ્રયોગો - ભાગ-4 - 32
Mahatma Gandhi 
દ્વારા
ગુજરાતી ફિક્શન વાર્તા
વર્ણન
ટોલ્સટોય આશ્રમમાં બાળકોના શિક્ષણ અંગેની વાત આ પ્રકરણમાં કરવામાં આવી છે. આશ્રમમાં તમામ ધર્મના નવયુવકો અને બાળાઓ પણ હતી.યોગ્ય હિન્દી શિક્ષકોની અછત હતી. ડરબનથી 21 માઇલ દૂર કોણ આવે. બહારથી શિક્ષક લાવવા મોંઘા પડે તેમ હતું. ગાંધીજી માનતા કે ટોલ્સટોય આશ્રમ એક કુટુંબ છે અને તેમાં પિતારૂપે હું છું, એટલે મારે એ નવયુવકોના ઘડતરની જવાબદારી લેવી જોઇએ. ગાંધીજીએ આ જવાબદારી ઉઠાવી. તેઓ બાળાઓની સાથે દિવસ અને રાત પિતારૂપે રહેતા અને ચારિત્ર્યને તેમની કેળવણીના પાયારૂપે માન્યું. આશ્રમમાં અક્ષરજ્ઞાન માટે મિ.ક્લેનબેક અને પ્રાગજી દેસાઇની મદદ લીધી. આશ્રમમાં નોકરો નહોતા એટલે ટોઇલેટથી માંડીને રસોઇ સુધીના બધા જ કામો આશ્રમવાસીઓએ જ કરવા પડતા હતા. આશ્રમમાં કેલનબેકની સાથે બાળકો ખેતીને લગતા કામો પણ કરતા. કામને સમયે બાળકો આળસ કરે તો ગાંધીજી સખ્તાઇ કરતા. પરંતુ આનાથી તેમના શરીર ઘડાયા હતાં. આશ્રમમાં માંદગી ભાગ્યે જ આવતી. ટોલ્સટોય આશ્રમમાં એક નિયમ ગાંધીજીએ રાખ્યો હતો કે જે કામ શિક્ષકો ન કરે તે બાળકોની પાસે ન કરાવવું
Novels