વિરાટગઢ—આ નાનું ગામ પણ જાણે પોતે પોતાનાં સમયગત પાંજરાંમાં બંધાયેલું હોય. અહીંના રસ્તાઓ પર આજે પણ ઢોર ચરે છે, બારમાસે લગ્નની ચર્ચાઓ થાય છે, અને દરેક ચોરાસ્તા પાસે બેઠેલા વ્રુદ્ધો જાણે ઈતિહાસના સાક્ષી હોય.
ગામના મધ્યમાં એક વાડું હતું—જ્યાં શંખલા પરિવાર રહેતો. શાંતિલાલ શંખલા એટલે ગામનો સૌથી જૂનો અને અનુભવદાર માણસ. ત્રણ પેઢી એજ વાડાંમાં રહી રહીને કાળનાં ઘણા તપેલીમાંથી પસાર થઈ ગઈ હતી.
આજના દિવસને વિશેષ બનાવતો એક પ્રસંગ હતો – શાંતિલાલના પુત્ર રાઘવ અને તેની પત્ની સુમનને એક દીકરો થયો હતો – આરવ.
જન્મ સાથે જ એવું લાગ્યું કે બાળક કંઈક અલગ છે. આરવ રડતો નહોતો. ચોખ્ખી આંખે આસપાસ જોતો રહ્યો. દાદીમા સુમન બોલી, "આ બચ્ચું તો જાણે બધું જાણી ગયું હોય એવી નજરે જુએ છે."
જેમ જેમ દિવસો પસાર થયા, આરવમાં એ અનોખું કંઈક વધુ દેખાવા લાગ્યું. એકવાર જ્યારે એ ત્રણ વર્ષનો હતો, ત્યારે એક સાંજ પોતાના પપ્પાની સાઇકલ લઇને પાટા તરફ દોડી ગયો હતો. ત્યાં પહોંચીને એ નદીના પાટા પર બેઠો અને અચાનક બોલ્યો: “અહીં, અહી જ મારી મોત થઇ હતી.”
સુમન અને રાઘવ ચોંકી ગયા. "શું કહ્યું તું આરવ?" "હા... મેં અહીં પડીને પથ્થર પર માથું માર્યું હતું... પછી... બધું અંધારું થઈ ગયું. પણ એ પછી હું ફરી પાછો આવ્યો... આ વખત એ તમારાં ઘરમાં.”
બાળકની આ વાત સાંભળીને બધા ગભરાઈ ગયા. રાઘવએ તરત એને પકડી લીધો. પણ આરવ તો જાણે પૂરી ઊર્મિથી એની વાત કહેતો રહ્યો. એણે ગામનાં એવા રસ્તાઓ, એવા ઘરો અને એવી ઘટનાઓનું વર્ણન કર્યું કે જે એને ખબર હોય એવું શક્ય જ ન હતું.
આ વાત એક ભેદરૂપ બની ગઈ. લોકો કહેવા લાગ્યા, "આ બાળક કોઈ હાડમારીઓમાંથી પાછું આવ્યું છે. કોઈ ભૂત છે. કોઈ સાધુનું અવતાર છે."
પણ શાંતિલાલે એકદમ શાંતિથી કહ્યું, “અરે, દરેક જીવનો પોતાના કર્મ અનુસાર જન્મ અને મૃત્યુ હોય છે. પણ કોઈ કોઈને કંઇક બાકી રહે છે, તો એને ફરી પાછું આવવું પડે છે.”
🌀 યાદો કેવા સપના?
છ વર્ષનો આરવ અત્યારે શાળાએ જતો. પરંતુ રોજ રાત્રે ઊંઘતાં પહેલાં એક જ નામ બોલતો – "મીરા... ક્યાં છે તું મીરા?"
સુમન ને લાગે કે કોઈ ટીવી સિરિયલની વાત હશે. પણ એક રાત્રે જ્યારે આરવ ઊંઘમાં બોલ્યો, "તું પાછી ન આવી ત્યારે મેં તળાવમાં કૂદીને જીવ આપ્યો હતો", ત્યારે સુમન રડી પડી.
એણે પોતાના પતિ રાઘવને કહી દીધું, “આરવને લઈને આપણે કોઈ સાધુ-સંત પાસે લઈ જઈએ.”
એ દિવસથી આરવને દર અઠવાડિયે ગામના એક જૂના સાધુ પાસે લઈ જવામાં આવવા લાગ્યું. સાધુ એક વખત આંખ બંધ કરી આરવ સામે બેઠા અને એના માથા પર હાથ ફેરવ્યો.
સાધુએ કહ્યુ: “બાળકનું ચેતન ખૂબ જૂનું છે. એનાં પૂર્વજન્મની ઘણી સંસ્મૃતિઓ સાથે જોડાયેલું છે. એને બધું ફરીથી યાદ આવે છે... પણ એવુ પણ શક્ય છે કે એ કોઈ સંબંધને શોધી રહ્યો છે.”
સુમન: "કેમ? કોણ છે એ સંબંધ?"
સાધુ (હલાવીને): “શાયદ એનું કોઇ અપૂર્ણ પ્રેમ...”
❤️ પાત્રો ઉમેરાય છે
વિરાટગઢમાં જ એક બીજું પરિવાર રહેતું – કોઠારી પરિવાર. એમનો વ્યવસાય અનાજના વેપારનો. કોઠારીની પુત્રી મીરા, સરસ્વતી જેવા શિસ્તબદ્ધ માતાપિતા વચ્ચે ઉછરતી એવી છોકરી હતી કે જેની આંખોમાં કવિતાનું સાગર હતું.
મીરા આરવથી ત્રણ વર્ષ મોટી હતી. પણ જયારે મીરા અને આરવ એક મેળામાં પહેલા વખત મુલાકાત કરે છે, ત્યારે બંને અચાનક એકબીજાને જોઈને સ્થિર થઈ જાય છે.
મીરાએ કહ્યું, “મારી પાસે આવીને કેમ ઉભો રહ્યો?”
આરવ: “મને લાગ્યું હું તને ક્યાંક જોયી છે... બહુ જૂની વાર્તામાં...”
મીરા: (હસતાં) “હું તો ફરી fairy tale ની princess છું?”
આરવ: “નહી... એ વાર્તામાં તું મારી વહાલી હતી.”
મીરાએ કંઈ ન કહ્યું. પણ એ પળથી બંને વચ્ચે એક અદ્રશ્ય સંબંધ બાંધી ગયો.
🪔 ભૂતકાળના સંકેતો અને સંવાદો
એક દિવસ આરવ પોતાના દાદા શાંતિલાલ પાસે બેઠો હતો. એણે પૂછ્યું: “દાદા, જો કોઈને પાછલી યાદો આવે તો શું કરવું જોઈએ?”
શાંતિલાલ: “બચવો, યાદો ક્યારેય વ્યર્થ નથી. એ કે તો પાઠ હોય છે, કે તો અપૂર્ણ કાર્યો.”
આરવ: “તો મારે એને પૂર્ણ કરવું પડશે?”
શાંતિલાલ: “હા, પણ પહેલા એ સમજવું પડશે કે એ સાચું છે કે તમારા મનનું છાયાપ્રતીબિંબ.”
😄 હાસ્યભર્યો પાર્શ્વ
ગામના કાકા – નાથુ કાકા, જેમનું કામ છે ગામમાં ઊંઘતી વાતોને જગાડવી. દશા આખી પૂરી થઈ જાય એ પહેલાં એમના ઘરના દિવાલ પર નવ વર્ષની દીઠ ચોપડી ચોંટાડી દેવાઈ હોય છે – જેમા દરેક ઘરના ભવિષ્યની ભવિષ્યવાણી હોય છે.
નાથુ કાકા રોજ આરવને કહે, “બેટા તું તો વારાણસીના મહંતનો પુનર્જન્મ છે. હું прошлой Janmaમાં તારો નાયક હતો.”
મીરા હસે, “અરરે, તો આને મંદિરમાં મૂકી દઈએ ને?”
આવા હળવા હાસ્યમાં પણ વાર્તા આગળ વધી રહી હતી – જ્યાં સંબંધ ઊંડા થઈ રહ્યા હતા, સ્મૃતિઓ સ્પષ્ટ બની રહી હતી.
🌕 અંતિમ પ્રસંગ – ભાગ ૧નો શિર્ષક તબક્કો
એક રાત્રે આરવ ખૂબ જ શોરમાં જાગ્યો. એ રડી રહ્યો હતો. કહેતો હતો:
“મેં કસમ ખાધી હતી... કે જો તું પાછી ન આવશે તો હું ફરી જન્મ લઈશ અને તને શોધી કાઢીશ... અને આજે મેં તને શોધી લીધી છે.”
સુમન: “આરવ! શાંતિ પકડ! શું થઈ ગયું છે તને?”
આરવની આંખો ઊંઘતી ઊંઘતી પણ ભયથી ફાટી રહી હતી. એને કંઈક અવિચ્છિન્ન યાદ આવી રહી હતી. મીરા એના જૂના જીવનમાં પણ હતી… અને કંઈક ખૂબ મોટું ભયંકર ઘટના બની હતી.
એ પળે આરવે કહ્યું: “આ હવે બસ શરૂઆત છે…”
---
પછી શું થશે?
આરવને જે ભયંકર ઘટના યાદ આવે છે એ શું છે?
મીરા એના ભૂતકાળમાં કોણ હતી?
શું આ પ્રેમ ફરીથી ઉમંગભર્યો થશે કે પછી ફરીથી કરૂણ અંત આવશે?
