નાતો – અજબની ગજબની કહાની (ભાગ ૪)
✍🏻 લેખન: Rajveersinh Makavana
પાછળના ભાગનો સંક્ષિપ્ત દ્રષ્ટાંત:
ભાગ ૩માં આપણે જોયું કે, જયરાજસિંહ અને દેવરાજસિંહ વચ્ચેની દુશ્મનાવટ ફરી એક વાર તીવ્ર બની હતી. ક્રિશ અને યશ, બંનેએ તેમના પિતાઓની જૂની વાતોને શોધવાની શરુઆત કરી હતી. પંડિત ભયાભાઈએ ક્રિશને એક જૂનો કાગળ આપ્યો હતો — જેમાં લખેલું હતું કે “એક સત્ય એવું છે, જે ખુલશે તો સંબંધો તૂટી જશે.”
ભાગ ૪: અંદરના સત્ય નો સ્ફોટ
આ સાંજ ભીંસ જેવી હતી. ગામના મંદિરના ઘંટ વાગ્યા ત્યારે પંડિત ભયાભાઈ પાસે ક્રિશ અને યશ ફરી આવ્યા. તીવ્ર શંકા અને તૂટી રહેલા સંબંધ વચ્ચે, હવે એક અંતિમ સત્ય ખૂલી રહ્યું હતું.
"પંડિતજી, હવે તો સાચું કહો. અંધારું ભયાનક છે, પણ અર્ધસત્ય એ અવશાપ સમાન છે," યશ બોલ્યો.
ભયાભાઈએ ઊંડો શ્વાસ લીધો. પીઠ પાછળના માળામાં મૂકેલા એક જૂના કોથળામાંથી તેમણે એક શેઠીયું બહાર કાઢ્યું. એની અંદર લપેટેલો હતો એ સત્ય, જે બંને પરિવારની તિજોરીમાં દબાયેલો હતો.
"બે પરિવાર વચ્ચે જે 100 વર્ષ જૂનો નાતો છે, એ ખૂણામાં બંધ થયેલી વાત નથી... એ તો જીવતી લાગણી છે, જે 'એક સ્ત્રી' ને લીધે બંધાઈ હતી," પંડિતજી એ કહ્યું.
દયાબાઈ – એ નામ પણ હવે વાવાઝોડું હતું.
100 વર્ષ પહેલા, દયાબાઈ નામની એક સ્ત્રી, સુંદર, બુદ્ધિશાળી અને સમર્પિત. દયાબાઈ જયરાજજીના દાદાને ચિત્તી હતી. પરંતુ દેવરાજજીના દાદા હરદેવસિંહ પણ તેને ચાહતાં હતાં.
દયાબાઈના હૃદયમાં પ્રેમ હતો, પરંતુ સમાજ માટે પોતાને ન્યાયની પ્રતિમા માનતી હતી. એને લાગતું હતું કે જો તે કોઇ એક તરફ વળી જશે, તો બીજું કુટુંબ ને સમાજ દુઃખી થશે. એનું મન ભટકતું હતું – અંતે તેણે એક પગલું લીધું: પોતાનું અંત કરવાનું.
પણ એ પછીનો ભાગ ઘણા ઓછા લોકોને ખબર છે: દયાબાઈએ પોતાનું મૃત્યુ થાય એ પહેલાં એક પુત્રને જન્મ આપ્યો હતો. આ પુત્ર દયાબાઈએ એક સંતને સોપી દીધો અને સમાજથી દૂર રાખ્યો. એ બાળકનો વારસો – હવે બે ઘરોમાં વહેતો રહ્યો, પણ કોઇને ખબર ન પડી કે તે એક જ વંશનો પુત્ર હતો.
ભયાભાઈએ કહ્યું: “અહી બેઠેલા તમે બંને, એ જ પુત્રના વંશજ છો. તમારું રક્ત વહે છે એક જ સૂત્રથી.”
ક્રિશ અને યશ એકબીજાની આંખોમાં જોયું. એ નજર એક નવી ઓળખ માટે હતી. અચાનક દુશ્મનાવટને બદલે આશ્ચર્ય, ગુસ્સાને બદલે શાંત ઉલ્ઠો થયો.
ક્રિશ ધીમેથી બોલ્યો: “એનો અર્થ કે આપણે ભાઈ છીએ?”
ભયાભાઈ: “હા, તમારાં મન જુદાં ઉછેરાયાં, પણ નાતો તૂટી શક્યો નહીં. એ રક્તમાંથી છે, જે કોઈ પણ સમાજ કે રાજકારણ તોડી શકે નહીં.”
સત્યનું કબુલાત:
જયરાજસિંહ અને દેવરાજસિંહ બંને આ વાત જાણતાં હતાં. પરંતુ પિતૃત્વના અહંકાર અને સમાજમાં પાંગરેલી ખોટી શાણપણે એ વાત દબાવી દીધી હતી. એમને લાગતું – જો સત્ય બહાર આવશે, તો જમીન, વારસદાર અને ઇજ્જત ગુમાશે. પણ સત્ય તો હવે બહાર આવી ગયું હતું.
ક્રિશ અને યશ એ નક્કી કર્યું કે હવે આ સંબંધ તોડવાનું નહીં, પણ જે તૂટી ગયેલું છે તેને જોડવાનું છે.
પરીક્ષણનો સમય:
યશ અને ક્રિશે ગામમાં એક લોકજ્ઞાન પર્વ યોજવાનું નક્કી કર્યું. તે પ્રસંગે યુવાનો અને વડીલો ભેગા થયા. એ પર્વ એક નવો મંચ બન્યું જ્યાં જુદા પડાયેલા હૃદયો ભેગા થઇ શકે.
ક્રિશ: “મિત્રો, વંશ વડીલો બનાવે છે, પણ નાતો આપણે બનાવીએ છીએ. આજની પેઢી માટે એ મહત્વનું નથી કે ભૂતકાળે શું થયું. મહત્વ એ છે કે હવે આપણે શું નિર્માણ કરીએ.”
યશ: “હું આજે દેવરાજસિંહનો નહીં, માનવતાનો વારસદાર છું. અને હું મારા ભાઈ ક્રિશ સાથે ભવિષ્ય લવી રહ્યો છું.”
પ્રેમનો પ્રકાશ:
નૈના, યશને મનથી ચાહતી હતી, પણ લગ્ન વિના સંબંધોમાં ભય લાગતો હતો. હવે જ્યારે સત્ય ખુલ્યું, તો તેણે યશને કહ્યું:
“મનુષ્યતાનું બીજ પ્રેમથી ઊગે છે — વેરથી નહીં.”
જ્યાં previously સંબંધોની ભીતર તૂટ હતી, હવે આશા ફૂટતી હતી. લોકોએ તાળી વગાડવી શરૂ કરી. થોડી હચકાટ, થોડું શંકાસ્પદ, પણ મનોમન આશીર્વાદી ભાવ સાથે.
કુદરતનો નિર્ણય:
અંતે દેવરાજસિંહ અને જયરાજસિંહ પંડિત પાસે આવ્યા. બંને માથું નીચે. પિતૃત્વના અહમની પરાજય હતી એ આંખોમાં.
“અમે ભલે વાત છુપાવી, પણ હવે એ સત્ય છે. હવે તમારું ભવિષ્ય આપણાથી આગળ છે,” બંનેએ એકસાથે કહ્યું.
એક નવો નાતો બન્યો, કે જેNeither politics nor property ના આધારે નક્કી થયો, પણ પ્રેમ અને પરિપૂર્ણતાના આધારે.
સંતુલનનો શીખ:
જીવનમાં સત્ય દરેક સંબંધ માટે જરૂરી છે. જ્યારે આપણે ભૂતકાળમાંથી ભય છોડીને ભવિષ્ય માટે શાંતિ પસંદ કરીએ, ત્યારે સાચો નાતો બની શકે છે.
અંતે... એક વાક્ય:
“જ્યાં પ્રેમ છે, ત્યાં સમાધાન છે. જ્યાં નાતો છે, ત્યાં ભવિષ્ય છે. જ્યાં સત્ય છે, ત્યાં શાંતિ છે.”
ચાલો હવે આગળ વધીએ — છેલ્લાં ભાગ તરફ, જ્યાં સમગ્ર કહાની પૂરી થવાની છે...
ભાગ ૫: અંતનો અખંડ સત્ય (Very Soon...)
